Görünüşe göre, hayır, pek de iyi bir davranış değildir. Zira samimiyetsiz görünür. 

Ama biliyoruz ki bir adama kırk defa “iyisin” desen, çok defa etkilenir ve o da olduğundan daha iyi olurmuş, denenmiş...

Demek, “olumlu yükleme”nin samimiyetle her zaman doğrudan bir ilgisi yok. 

Hem, “teşvik eli”, “tenkit dirseği”nden her zaman daha iyidir. 

«««

Pek dindar olmadığını bildiğiniz birine “Maşallah dindarlaşıyorsun” dediğinizde nasıl bir etki yapar?

Dinî itikadı zayıf biriyse dünyevî teşvikler ve iltifatlar daha da dindarlaşmasına yardımcı olur. 

Samimiyet sınavından geçer not alacak hale gelmişse, “Başkaları bana güzel de dese ben kendi günahlarımı biliyorum” der ve bu iltifat onun tövbesini arttırır.

Yani iki halde de dindarlığından dolayı iltifat alan bundan olumlu etkilenir ve “iyi yoldayım, daha da dindar olmalıyım” diye düşünür. 

Aksi de elbette aynen geçerlidir. Birine “dinsizsin” denilse, şeytanına destek olunmuş olur, o daha da dinsizleşir, şirretleşir.

«««

Pek de yakışıklı olmadığını bildiğiniz birine çok yakışıklı olduğunu söylediğinizde inanır mı? 

İnanmaması lâzım. Ama inanmaya başlar...

Hoşuna gider mi? Kesinlikle nefsine hoş gelir, ama nefsine, sadece nefsine.

Yakışıklı olmayan, bu durumunu bilen ve nefsini terbiyeden geçirmiş olan birinin kalbi bu iltifattan sadece şöyle etkilenir: Keşke bu lüzumsuz fikri kalbinden geçirmeseydi de kendisine zarar vermeseydi. Keşke bu lüzumsuz sözü diline düşürmeseydi de benim kalbime de zarar vermeseydi!

Nefsini terbiyeden geçirmiş yakışıklı biri, yakışıklılığı hakkında iltifat gördüğünde, sadece Yusuf Aleyhisselâmı hatırlar ve hatırlatır.  

Zaten Allah vergisi kabiliyetler ve sıfatlar hakkında iltifat kime ne fayda vermiş ki? Ne edene, ne edilene...

«««

“Bir göz hatırı için çok gözler sevilir” denilmiştir.

Yani bazen insan aslında çok da sevmediği birini başkasının hatırı için severmiş. 

Meselâ gelin, kocasının hatırı için de olsa kaynanasını sevse güzel olur. Neticede seviyor ya. O yeter.

Mü’min mü’mini, kalbindeki imanı sebebiyle, o kalpteki imanın muhatabı olan “Allah’ın hatırı” için sever ve sevmeli. 

Mü’min diğer bir mü’minden kendisine gelen fenalık için ona yalnızca acımalı, merhametle ve yumuşaklıkla muamele etmeli, ıslahı için duâ ve gayret etmeli. Fenalığın cezasını zaten devlet verecek. Allah da ahirette adaletiyle hükmedecek. Bunlar ayrı. Mü’min kendisini devletin ya da Allah’ın yerine koymaya kalkmamalı. Mü’minden mü’mine düşen tek tavır, kerim (ikrâmkâr) olmaktır.

Zira “özünde iyi” olan, ama “sana zarar”ı dokunan birine sen iyilik yapmaya devam edersen onu elde edersin ve fenalığını da bitirmesine yardım etmiş olursun. Çifte fayda...

Fakat “özünde kötü” olan birine iyilik edersen, alttan alırsan, o daha da azar, zulmünü arttırır.

«««

İnsan aslında çok da sevmediği birine “seni Allah için seviyorum” derse ne olur? Yalan mı söylemiş olur?

Hayır onu sevmeye ve karşılıklı hale gelecek olan sevgiye hazırlık yapmış olur. 

Zira biliyoruz ki sevgi daima kalpte başlamaz. Bazen dilde başlar, söyleye söyleye kalbe iner. Zira biliyoruz ki kontrolsüz güç güç olmadığı gibi kontrolsüz sevgi de gerçek sevgi değildir. 

Gerçek sevgi vicdanın ve aklın kontrolündeki kalpte saklanan ve “Allah’ın hatırı” ile beslenen sevgidir. 

Sevgi dilde başlayabilir. Yeter ki dilde kalmasın, gönüle sirayet etsin. O yüzden denilmiştir ki: “Zikri kalbe indirdim, yandım Mevlânâ gibi...”

Biz de diyelim ki: Kalbi çok sevmeye zorlayamazsınız, ama sevmeye teşvik edebilirsiniz. 

Deneyin, göreceksiniz!