Adaletin belki de en önemli ve kritik sorularından biri, herhangi bir gerekçeyle bir masumun hakkının feda edilip edilemeyeceği sorusudur.

Darbe teşebbüsünde bulunanlar ve onların azmettiricileri ile teşvik ve tahrik ettiricileri yargılanacaklar. Bu yargılamada da adalet herşeyden önemli.

Sonunda adil hüküm verilmesi kaydıyla, gözaltı, tutuklama gibi tedbirlerin, olağan dönemlere nazaran daha fazla başvurulan tedbirler olması bir dereceye kadar normal.

Ama burada da yine aynı prensip geçerli olmalı.

Bediüzzaman da bu riske şöyle dikkat çekiyor:

“Bir menfaat-i umumî perdesi altında şahsî garazlar bir cani yüzünden bir kasabayı harap etti.”

Yani şahsî garaz sahipleri bazen ortaya bir kamu yararı gerekçesi ile çıkabilirler. Ya da kamu yararı mülâhazasıyla yapılan bazı adlî tasarruflara şahsî garazlar karışabilir. Böylece bir caninin cinayeti yüzünden akrabası ve kasabası perişan olur.

Devamında şöyle diyor: “İşte beşeriyet siyasetlerinin bu gaddar kanun-u esasisine karşı Arş-ı A’zamdan gelen Kur’ân-ı Mu’ciz-ül Beyan’daki bu gelen kanun-u esasîyi buldum. O kanunu da şu âyet ifade ediyor: Ve lâ teziru vaziratün vizra uhra. Yani bu âyet bu esası ders veriyor ki bir adamın cinayetiyle başkaları mes’ul olamaz.”

Bu cümledeki “buldum” kelimesine dikkatinizi çekmek isteriz.

Kamu yararı ve kamu güvenliği gibi kavramlar ve hedefler kötüye kullanılarak işlenen toptancılık zulümlerine karşı doğru adalet anlayışını Kur’ân’dan “bulmak” ne demek?

Her halde sebebi şu: Bu ayetin genellikle bilinen meali, sadece günah yüklenmeyi ifade ediyor ve “ahirette hiçbir günahkâra başkasının günahı yüklenmeyecek” mealinde.

Oysa günah çoğu zaman suçu da ifade eder ve suç ise bu dünyada cezalandırmayla ilgilidir.

Yani bu âyetin ahiretteki ince hesap gününe ait olup zalimi korkutan ve mazlûmu rahatlatan manasından başka, bir de dünyevî adalet için de geçerli bir yönü var.

İşte “ve lâ teziru” âyetinin dünyaya ve bilhassa asrımıza bakan bu yönünü Bediüzzaman –tabiri caizse- “bulmuş”.

Atıf yaptığı ya da tefsir ettiği âyetlere genellikle meal vermeyen Bediüzzaman işte bu yüzden bu âyeti zikrettiği yerlerde genellikle mealini de veriyor ve özetle diyor ki: SUÇ VE CEZA ŞAHSÎDİR.