Bugün danışman veya müşavere-istişare konusunu biraz açmak istiyorum.

Danışma (istişare), bir hususun doğru, iyi ve hayırlı olup olmadığını anlamak için uygun görülen bir kişi veya kişilerle fikir alış verişinde bulunmak demektir. İstişare sünnettir. Bir hadis-i şerif, “İstişare eden zarar görmemiştir” mealindedir.

Kamu yönetiminde önemli bir işlev olan karar vermede önemli iki husus, karar verme sürecinde uzmanların ve ilgili olabilecek diğer kişilerin görüşlerinin alınması ve alınan karar ile ilgili olarak yöneticinin sorumluluğudur. Uygun zamanda ve şekilde verilmeyen kararlar belli bir sorumluluk gerektirir. Karar alınmadan önce konunun uzmanı olan bir çok kişinin görüşü alınmış olabilir, kararın alınmasında bu kişilerin önemli katkıları bulunabilir, fakat karar alındıktan sonra, bunun sorumlusu kararı alan yöneticidir.

Dünyada gelmiş geçmiş en ideal devlet adamı olarak kabul edilen Peygamber Efendimizin (asm) etrafındakilere danışmadan (istişare etmeden) bir karara varmadığı ve bir icraatta bulunmadığı bilinir. 

Hadis-i Şerif olduğu rivayet edilen şu ifade bu konuyu çok güzel anlatmaktadır: “Dünya işlerini istişare (danışma) ile yapınız, ehil olanlara danışınız. Danışan kişi bir işin icrası için bir karar verdi ise sormayınız, onu Allah’a bırakınız”.

Çağdaş toplumlarda genel veya mahalli siyasî kurum veya örgütler dahil bütün örgüt ve yönetimler için de yönetim ile yönetilenler veya örgütler ile hedef kitleleri arasındaki ilişkilerde de karşılıklı güven, anlayış, görüş alış verişi ve ortak değerlerin paylaşımı söz konusu olmalıdır. Türk-İslâm kamu yönetimi anlayışında ‘halka, halkın temsilcilerine veya ilgili olanlara danışma (istişare etme) her zaman önemli olmuştur. 

Hatta istişarenin Allah’ın emri olduğu, Hz. Peygamberin (asm) şu Hadis-i Şerifinden anlaşılmaktadır: “Allah bana farzları yapmamı emrettiği gibi, istişare yoluyla insanları iyi idare etmemi de emretti”.

Müşavere, âyet-i kerimede ‘(Ey Resûlüm!) Eshâbın ile müşavere et. Onlara danış (Âl-i İmrân Sûresi: 159) şeklinde ifadesini bulmuştur. Muhammed Hâdimî, ‘İslâm halifelerinin hepsinin müşavirleri, meclisleri, ilim adamları vardı. Müşavere etmeden bir şey yapmazlardı’ der.

Özellikle kamu yönetiminde ve siyasette uzmanlara danışmanın yanı sıra halkın güven ve desteğini almak suretiyle halka danışma ve hizmete katılımını sağlamanın da rolü büyüktür. Yöneticilerin halka danışması ve yönetime katılmasını sağlaması halinde halkın zulme uğramasının önüne geçmiş olurlar. Aksi takdirde ise yöneticiler zulmeden veya diktatörce hareket eden durumuna düşerler.