Ebced, İbranice ve Aramice’nin etkisiyle Nabatice’den Arapça’ya geçti.
Arap alfabesindeki harflerin sayısal karşılığının İbranice ve Aramice’nin harfleriyle aynı değerde olması, bu bilgiyi güçlendirmektedir.”1
Cifir ilmini Peygamberimizin (asm) irşadı, talimi ve dersiyle Hz. Ali’nin (ra) rivayet ettiği, Hz. Cafer-i Sâdık’ın da onu genişçe düzenleyerek prensip altına aldığı biliniyor. Batınî/ gayb, melekût, maddeötesi, metafizik bir ilim olan “cifir”le ilgili olan sayı sembolizminin Hz. Ali (ks) tarafından kodlandığı söylenir.2
Bir hadis-i şerifte, “Ebcedi ve tefsirini öğreniniz! Elif, Allah ve İllellah’tır, yahut Allah isminden bir harftir. ‘Be’ Allah’ın icadıdır. ‘Cim’ Allah’ın behçetidir. ‘Dal’ ise, Allah’ın dinidir”3 denilerek bu ilmin sırlarına işaret edilmiştir.
İslâm âlimleri, Hz. Peygamber’in (asm), Bedir Harbi’nden bir gün önce, “Düşmanla karşılaşacaksınız; onlara yardım edilmeyecek, onlara galip geleceksiniz”4 mealindeki hadisiyle cifir ve ebcede işaret ettiğini söylerler. “Elif Lâm Mim” Huruf-u Mukatta (kesik harfli) âyetleri Peygamber Efendimizden (asm) işiten Yahudi âlimlerinden Ebu Yâsir bin Ahtab, kardeşi Hüveylid ve bir kısım bilginler, ona giderek, “Sana ‘Elif, Lâm, Mim’ diye bir âyet indi mi?” diye sorar. “Evet!” cevabını alınca, “Senin ümmetinin ömrü kısa! (Bu harflerin ebced karşılığı rakamlarını söyleyerek) Ey Yahudiler, ümmetinin ömrü 71 sene olan bir peygamberin ümmeti olur musunuz?” der ve sonra Peygamberimize (asm) dönerek:
“Yanında bundan başka var mı?”
“Elif, Lâm, Mim, Sad!”
“Başka!”
“Elif, Lam, Ra...”
“Başka...”
“Elif, Lâm, Mim, Ra...”
“Mümkündür bütün bu rakamların toplamı Muhammed’e verilmiş olsun. Bunların tamamı ise 743 yıldır.”5
Peygamber Efendimize (asm) vahyedilen ve Hz. Ali’nin (ra) yazdığı Celcelütiye kasidesi şeklindeki duânın, baştan ayağa bir çeşit ebced ve cifir hesabıyla yazılması ve bastırılması da bu ilmin gerçeklerindendir.
Dipnotlar:
1- Mustafa Uzun, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, “ebced” maddesi, c. 10, s. 70.
2- S. Hüseyin Nasr, İslâm ve İlim, İstanbul 1988, Çev: İlhan Kutluer, s. 77.
3- Müsnedü’l-Firdevs, 2, 43.
4- Ebû Dâvûd, Cihad, 71; Müsned-i Ahmed 4/65, 289; 5, 377.
5- Tefsir-i İbn-i Cerir, 1/68-71; Tefsir Ed-Dürr-ür Mansur-İmam-ı Suyûtî, 2/22; Tefsir-i İbn-i Kesîr, 1/37.