Başta tarihî olayları tesbit ve kayıtta önemli rol oynamıştır. Özellikle Arap tarihinde geçen bütün olaylar, harflere rakam değeri verilerek yazılır ve böylece her olayın tarihi de kayda geçilmiş olurdu. 

Ebced sistemi İslâm dünyasında özellikle tasavvuf, edebiyat, astronomi, astroloji, edebiyat ve mimarî alanlarıyla cifir ilmine ait konuları da içine alan geniş bir çerçevede kullanılmıştır. Günlük ihtiyaçlarda, isim sembolü olarak (özellikle tasavvuf edebiyatında bu kullanım oldukça yaygındı), kitap ve makalelerde, resmî kayıtlarda sıklıkla kullanılmıştır. Tasavvuf ve dinî ilimlerde, “kelime-i tevhit” veya “Esma-i Hüsna”dan bir ismin kaç adet zikredileceği ebced tablosuna göre tayin edilir. Kur’ân tefsirlerinde ve hatta Kadir Gecesi’nin tesbitinde de ebced sistemine başvurulmuştur. 

Özellikle Kur’ân-ı Kerîm ve hadislerden yapılan çalışmalarla, geçmiş ve gelecek olaylara ait tahminler yapılmıştır. Meselâ en çok bilinen, İstanbul’un fethinin “beldetun tayyibetun...” cümlesinden çıkartılması gibi...1

Aynı şekilde Elmalılı M. Hamdi Yazır, tefsirinde Molla Câmi’den naklederek, Sebe Sûresi’nin 15’inci âyetindeki “Beldetün Tayyibetün” (iyi bir belde) ifadesiyle İstanbul’un fethinin kastedildiğini ve İstanbul’un fetih tarihinin (857 H. yılının) bu cümlenin ebcediyle haber verildiğini yazmaktadır.2

Şair Fuzuli, Kanunî Sultan Süleyman’ın Bağdat’ı fetih tarihi olan 941 H. yılı için; “Geldi burc-i evliyaya padişah-ı namdar” mısrasını tarih düşmüştür. 

Dipnotlar:

1- İsmail Yakıt, Türk-İslâm Kültüründe Ebced Hesab ve Tarih Düşürme, Ötüken, İst. 1992. 

2-Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, İstanbul 1936, c. 5, 3956.