“Hâkim, ruh-u cemaatten çıkmış, az mütehassis, sağırca, metin bir şahs-ı mânevîdir ki, şûrâlar o ruhu temsil eder.” sözü; meşveret, şûrâ, meclis, yani, bu temsili heyetin vasıfları şöyle olmalıdır:
Alanında uzman,
Hadiseler karşısında metin, sağlam, sarsılmaz,
Sağırca, yani, etki altında kalmayan (etkilenen değil, etkileyen), tarafgir seslere, çoğunluğa aykırı itirazlara kulağı tıkalı
Ve objektif olmalıdır.
“Az mütehassis”, duygusallıktan ziyade akılcılığı ve gerçekçiliği ön plana çıkaran olmalıdır” demektir.
Ya adalet mekanizması hakperest ve âdil işliyor mu? Siyaset muhasebesini yapmayacak mıyız? Toplumun katmanlarının biribirine düşürülmesi, savrulması, kutuplaşması nereye gidiyor?
“Peygamberimiz (asm) Müslüman, düşüncesini üç bölüme ayırmalıdır: Rabbiyle münâcat; kendi nefsiyle, nefsini muhasebe; helâl ve güzel olan lezzetlerle meşgul olmaya gayret etmelidir’ dedi”1
“Her nefis, her kişi kendi kazancına bağlıdır.”2
“Âyâ bu insan zanneder mi ki başıboş kalacak? Hâşâ! Belki insan ebede meb’ustur ve saadet-i ebediyeye ve şekâvet-i daimeye namzettir. Küçük büyük, az çok, her amelinden muhasebe görecek. Ya taltif veya tokat yiyecek.”3
Pitirim Sorokin, Tarih Felsefesi isimli eserinin bir yerinde şöyle der:
“Normal zamanlarda bile en azından birkaç düşünür veya bilgin, toplumun nereden gelip nereye gittiği, nasıl ve niçini üzerinde kafa yorar. Ciddî bunalım anlarında ise, düşünürler için olduğu kadar sıradan halk için de bir önem kazanır... Sokaktaki sıradan adam bile şu soruları sormaktan kendini alamaz: Bütün bunlar neden oldu? Bütün bunların anlamı nedir? Sorumlusu kimdir? Sebepleri nelerdir? Bir çıkış yolu var mıdır? Buradan nereye gidiyoruz? Benim âilemin, dostlarımın, memleketimin başına neler gelecek?”4
Dipnotlar:
1- Hz. Ali (ra), Tuhfetu’l-Ukul, hadis no: 19. 2- Müddesir Sûresi, 38. 3- Lem’alar, Yeni Asya Neşriyat, İstanbul, 1999, s. 142. 4- Büyük İslâm Tarihi, c.1, s. 29.