Risale-i Nur, cehaleti alt etmenin esaslarını ve prensiplerini ortaya koyuyor.
Mü’minleri bir araya getiriyor, kaynaştırıyor. İman, ibadet, gönül birliği, fikir birliği, ilim birliği, enerji ve güç birliğini temin ediyor.
Olumsuz duygular düşmanlık, haset, rekabet, zaruret ve ihtilâfları terbiye ediyor, mecralarına yönlendirmenin formüllerini veriyor. Psikoloji, pedagoji, eğitim ve sair bütün İslâm ilimleri literatüründeki ana kelime ve mefhumları / kavramları kullanarak ispat ve izah ediyor.
Bilindiği gibi bilgi, ilim ve düşünceler; duyular vasıtasıyla alınır, zihnin merhalelerinde yoğrularak senteze tâbi tutulduğunda pek tabiî olarak her merhalede farklı sonuçlar çıkar.
Zihnimizin basamakları “tahayyül” (hayal etme), “tasavvur” (düşünce), “taakkul” (akıl terazisine vurma), “tasdik” (doğrulama), “iz’ân” (anlama, kavrama, idrak etme), “iltizam” (taraf ile teslim olma) teknelerinde tahlil edilir, senteze tabi tutulur, yoğrulur ve en son kademe “itikad” (imân, yüksek inanç, kesin kanaat” olur. (Bediüzzaman Said Nursî, Sözler, s. 647.)
Son merhalede kanaat ve hakikî imân olur.
Diğer yandan,
- Risale-i Nur baştan ayağa iman esasları ve yüzlerce alt başlıklarını ispat ve izah eder.
- Ahlâk müsbet-menfi, pozitif-negatif duygu ve hasletleri (insan psikolojini, din psikolojisi vs.) ispat ve izah eder.
- Ukubat (Ahirete dair) bütün meseleleri ispat ve izah eder.
- Risale-i Nur baştan ayağa tasavvuftur. Tasavvuf literatüründe geçen iman-ı billah, marifetullah, muhabbetullah, zikir, şükür, uhuvvet, ihlâs, muhabbet, marifet, seyr-u sülûk, yakaza, bast-ı zaman, tayy-ı mekân, keramet gibi bütün mefhumları kullanır, hakikatlerini ispat ve izah eder.
- Risale-i Nur baştan ayağa bir edebiyat şaheseridir.
Bu çerçevede, Risale-i Nur baştan ayağa ma’rifetün’nefs, nefis terbiyesi ve eğitimidir.
- Risale-i Nur baştan ayağa din sosyolojisidir… Ve insanlığın sosyal meselelerini halletmiştir.
Bediüzzaman sadece iddia etmez: Muhabbetin, ihlâsın psiko- sosyal boyutları nedir, kaynağı nedir, hangi Esmaya dayanıyor, kime ne kadar hangi ölçüler içinde sevgi beslemek lâzım…
İhlâs ve gücü nedir, sırrı nedir, nasıl kazanılır, nasıl muhafaza edilir, ihlâsı kıran maniler nedir…
Adavet ve sair olumsuz duygular, hasletler nedir? Kime nasıl yönlendirilmelidir?