Ulûmü’l-Kur’ân; Kur’ân’la doğrudan ilgili olan ilmi disiplinleri muhtevidir. Bunlar: Hadis, tefsir, kelâm, fıkıh, tasavvuf, ahlâk, siyer, alet ilimleri, ali ilimler vs. şeklinde sıralanabilir.
Alt disiplinler de olmak üzere Kur’ân’da 77 bin ilim dalından, lafzen, imaen, remzen, işareten, hafiyen vs. bahsettiği ifade edilmektedir. Kur’ân ile direkt ilgisi olmayan, yorumunda dolaylı olarak yararlanılan ilimlerin Kur’ân ilmi saydığı anlaşılmaktadır.
Dolaylı da olsa Kur’ân’ın tıp, astronomi, matematik, fizik, kimya, coğrafya, biyoloji, jeoloji gibi fen ilimleri, Ruhiyat (psikoloji), içtimaiyat (sosyoloji), talim-terbiye (eğitim), edebiyat, dil, folklor gibi sosyal ilimler olarak ele alınmalı. Evet, bu ilimler, Kur’ânî oldukları halde, her ne kadar, direkt Kur’ân ilimlerinden sayılmamışsa da, Kur’ân ilmi muhtevasındadırlar. Zira, Kur’ân’da, “Yaş ve kuru ne varsa apaçık bir kitapta yazılmıştır.”1 ferman edilir. “Eğer bilmiyorsanız ilim sahiplerine sorun.”2 mealindeki Âyet de, buna işaret ediyor olmalıdır.
Bu değerlendirmelere göre Bediüzzaman Said Nursî; Müslümanların yazdığı kelâm, fıkıh, tasavvuf, ahlâk, edebiyat, dil, siyer, tarih, psikoloji (ruhiyat), pedagoji, eğitim, sosyoloji (içtimaiyat) coğrafya, tıp, astronomi, fizik, kimya, biyoloji, ilm-i hayvanat (zooloji) vs. bütün mânevî, fen ve sosyal ilimleri tefsir kabul etmektedir.
Yani, Müslümanlar, tefekkür, ilim, araştırma, gözlem; atom (zerre), hücre, unsur, uzuv, beden, kalp, duygular, mide, yani tıp, fizik, kimya; kalem, kâğıt, kitap, yazı (hat), kuşlar, balıklar, denizler vs., vs. hakkında da binlerce kitap yazmışlardır. Bunlar hakkında binlerce kelime, yüzlerce âyet-i kerime mevcuttur. Bunlar da Kur’ân’ın tefsiri sayılmaz mı? Hatta, seyahat (kültürel gezi) kitapları da tefsir sayılabilir. Ki, Kur’an, 15 asır önce, “turistik”, geziye, “gözlem” ve özellikle “inanç ile ibret ve kültürel” boyutları katarak derinlik kazandırmıyor mu? Teşvik etmiyor mu? Birkaçının meali şöyledir:
“De ki: “Yeryüzünde dolaşın da önceki milletlerin sonlarının nasıl olduğuna bakın.”3
Dipnotlar:
1- En’am Sûresi: 59.
2- Nahl Sûresi, 43.
3- Rum Sûresi, 42.