Zaman zaman hadisatın fırtınaları içinde olumsuz etkilenir; kimi zaman savruluruz. Bunlardan kurtulmak için ne yapmalıyız? Kimisi hemen tenkide sarılır. Oysa tenkit yanlıştır; yanlış, yanlış ile düzeltilemez; bilakis daha da batırır!  

Yanlış fikir ve uygulama sahibi ister en yüksek makama seçilmiş, ister tayin edilmiş olsun, statüsü ne olursa olsun “mihenge” vurup, tebliğ ve irşat (aydınlatma) vazifemizi ifa etmekle mükellefiz. Yani, “emr-i bil-ma’ruf nehy-i an-il-münker/doğru, iyi, güzel, hakkı emretmek; kötü, yanlış, çirkinden menetmekle”1 vaciptir, farzdır. Ve Peygamberimizin (asm), “Bir kötülüğü gördüğünüzde elinizle, elinizle düzeltemezseniz dilinizle, dilinizle de düzeltemezseniz kalbinizle buğz edin. Bu da imanın en zayıf derecesidir.”2 sözü buna amirdir. 

Bediüzzaman da şu ölçüyü verir: “Hiçbir müfsid, ben müfsidim demez. Daima suret-i haktan görünür. Yahut bâtılı hak görür. Evet, kimse demez ayranım ekşidir. Fakat siz mihenge vurmadan almayınız. Zira çok silik söz ticarette geziyor. Hattâ benim sözümü de, ben söylediğim için hüsn-ü zan edip tamamını kabul etmeyiniz. Belki ben de müfsidim. Veya bilmediğim halde ifsad ediyorum. Öyleyse, her söylenen sözün kalbe girmesine yol vermeyiniz.”3 

Mihengi birinci muhatapları olarak önce biz kullanmalıyız. İster hoca, ister şeyh, ister evliya olsun mutlak mihenge vurmalıyız. Zira, “Hakkı tanıyan, hakkın hatırını hiçbir hatıra feda etmez. Zira, hakkın hatırı âlidir; hiçbir hatıra fedâ edilmemek gerektir.”4  

Evliya, şeyh, ilim ve makam sahibi mütevazi, alçakgönüllü, hürriyetçi ve şeffaf olur. Kibre ve tahakküme yönelen kim olursa olsun asla büyük tanınamaz.”5  

Kabiliyetlerin, müesseselerin, cemaatlerin, toplumların ilim, fikir, teknik-teknoloji terakkisi ve sosyal gelişmesi, “mihenk”i hayata geçirdiği nisbettedir. Yanlış, zararlı, tehlikeli fikir ve uygulamalar bu sayede durdurulabilir. Hür, demokratik, adil, şeffaf ve sorgulayıcı ülkelerin terakkisi bunun apaçık göstergesidir.  

Dipnotlar: 

1-Lokman Suresi, 17., vd.; 

2-Müslim, İman, 78.; 

3-Münâzârât, Enst./intr., s. 49.; 

4-Age.; 5-bknz., Münâzârât, s. 60.