Bu sözü, tesanüd için uyarlayabiliriz:

“Tesanüd etmezsen sen de zayıf, ben de zayıf…

Omuz omuza verirsek sen de güçlü ben de güçlü!

Bir damla olan gücümüzü havuzda birleştirirsek sen de kuvvetli, ben de kuvvetli, “biz de kuvvetli!”

Tesanüdün kelime anlamı; dayanışma, omuz omuza vermek, demektir.

Istılâhı mânası: Bir topluluğu oluşturanların duygu, düşünce, ortak hedef ve hizmetlerde birbirlerine karşılıklı bağlanması, yardımlaşması, dayanışmasıdır.

Herşeyi olduğu gibi, tesanüd ve sadâkati de imtihan endeksli düşünmeliyiz.

“Ey insanlar! Sizin bir kısmınızı diğer bir kısmınıza imtihan vesilesi kıldık; bakalım sabredecek misiniz?”1

“Ticaret ve memuriyet için, mühim vazifelerle bu dâr-ı imtihan olan dünyaya gönderilen insanlar, ticaretlerini yapıp, vazifelerini bitirip ve hizmetlerini itmam ettikten sonra, yine onları gönderen Hâlık-ı Zülcelâllerine dönecekler ve Mevlâ-yı Kerîmlerine kavuşacaklar.”2

Mealini vereceğimiz şu âyet-i kerime gereği olarak da imtihan olmuyor muyuz?

“İhtilâfa düşmeyin; sonra cesaretiniz kırılır, kuvvetiniz elden gider.3

Farklı düşünmek başka, ihtilâf başka bir şeydir. İhtilâf; ayrılık, anlaşmazlık, aykırılık, uyuşmazlıktır. Demek ki, ihtilâfa düşüp-düşmemekle imtihan ediliyoruz!

Burada dikkat etmemiz gereken ince bir nokta var: Yanlışı düzeltmek, dosdoğru şahitlik ile adâlet etmek, emr-i bil-ma’ruf, nehy-i an’il-münker, yani, iyi, doğru, hakkı, güzeli anlatmak, kötü, çirkin, şerden uzaklaştırmaz, kendi rızasıyla zarara girene merhamet etmemek başka; ihtilâf etmek başkadır. Bu makamları karıştırmamak gerekir.

Birisi kusur etse, hata işlese, tesanüdü bozsa, sistem ve kaideyi bozsa, “Şimdi tesanüd zamanı, müsamaha etmeli!” demek, tesanüdü bozmak, ihtilâfı körüklemek demektir!

Tesanüd ve sadâkat; “kusuru gidermeyi, örtmeyi, eksiği tamamlamayı, hizmetine yardım etmeyi” gerektirir. Yoksa susmayı, ses çıkarmamayı değil!

Kasten, teammüden ve ısrarla hata edeni alicenabane affetmek, tesanüdü muhafaza değil, ihanettir; haksızlığa kapı açmaktır, zulümdür.