Tek kişiye dayalı, hakukun kontrolünde olmayan başkanlık, şahsiyetçilik veya ucube Cumhur Başkanlığı Sistemi “bilâ-kaydü şart ulu’l emre itaat”i getirir.
Bu, istibdadı, şahısları putlaştırmayı getiriyor, o da keyfiliği, hukuksuzluğu...
Bu da İslâmiyete aykırıdır.
Ulu’l emre, reise itaat farz mıdır? Kur’ân, “Ey iman edenler! Allah’a itaat edin. Peygamber’e itaat edin ve sizden olan ulu’l-emre (idarecilere) de. Herhangi bir hususta anlaşmazlığa düştüğünüz takdirde, Allah’a ve ahiret gününe gerçekten inanıyorsanız, onu Allah ve Resûlüne arz edin. Bu, daha iyidir, sonuç bakımından da daha güzeldir.”1
Evet, seçilmiş veya seçilmişlerce tayin edilmiş ululemre/yöneticiye itaat lâzımdır. Yani, isyan etmemek gerekir.
Ancak, “anlaşmazlığa düştüğünüz takdirde, Allah ve Resûlüne arz edin” ifadelerinden itaatin kayıtsız-şartsız olmadığını anlıyoruz. Yani, her meselede, her zaman ulu’l emrin yaptıkları düşünceleri ve uygulamaları alkışlamak demek değildir.
“Anlaşmazlığa düşüldüğü taktirde”, Allah’a ve Resulüne (Kur’ân ve Sünnet-i Seniyyeye) gidilmelidir. Yani, Kur’ân ve Sünnet-i Seniyyeye…
Kur’ân’da itaat kültürü, isyan etmeme kültürü var; ama, bunun yanında mihenge vurma, sorgulama, yanlışını düzeltme, doğru icraat yapmaya dâvet kültürü de vardır.
Hulefâ-i Râşidînin birincisi ve hakikî reis-i cumhurlardan Hz. Ebûbekir (ra) halîfe seçildiğinde “ulu’lemre itaatin” şartlarını açıklamıştır:
“Ben sizin halifeniz olarak, sizinle ilgili uygulamalarımda Allah ve Resulüne itaat ettiğim müddetçe bana itaat edin. Şâyet Allah ve Resûlüne isyan edersem; benim, size, bana itaat edin deme hakkım yoktur.”
Karşısında hazır bulunan topluluktan bir kişi kalkar, der ki: “Ey Ebû Bekir! Peygamberin halifesisin, seni seçtik, yöneticimizsin, emiri’l-mü’mininsin, şunu bilesin ki, en ufak bir eğriliğini görürsek şu kılıçla doğrulturuz.”
Dipnot:
1- Nisa Sûresi, 59.