Çocukluğumuzdan beri Ramazan için farklı tavsifler duyarak büyüdük. Ramazan bizler için kimi zaman bereket, kimi zaman tövbe, kimi zaman rahmet, kimi zaman ise ibadet ayı oldu ve öyle idrak ederek yaşadık. Bu yazıda ise Ramazan ayının hürriyet cihetini incelemek istedik. Değil mi ki “Hürriyet, imanın hassasıdır ve Rahman olan Allah’ın bize ihsanıdır.” Öyle ise Ramazan, Rahman tecellisinin en çok müşahade edildiği ay olması hasebiyle, en çok da hürriyet ayıdır.

Ramazan’ın hürriyet ayı olduğunu tefekkür etmek için öncelikle hürriyeti tanımak lâzım; Bediüzzaman Hazretleri, Münâzarât adlı eserinde hürriyeti şöyle tanımlıyor; “nazenin hürriyet, adab-ı şeriatla müteeddibe ve mütezeyyine olmak lâzımdır. Yoksa, sefahat ve rezaletteki hürriyet, hürriyet değildir; belki hayvanlıktır, şeytanın istibdadıdır, nefs-i emmareye esir olmaktır. (…) Hürriyetin şe’ni odur ki; ne nefsine, ne gayriye zararı dokunmasın.” 

Hürriyeti tanıdıktan sonra Ramazan'ın bizlere neler sağladığına bakalım: Öncelikle Ramazan Ayındaki oruç ibadeti insanı terbiye eder ve insanı şeriatın iktiza ettiği edebe ve İnsaniyet-i Kübra hakikatine yakınlaştırarak insanı müzeyyen eyler. Değil mi ki insanlar şeriatın edebine Ramazan'da ziyadesiyle ittiba eder.  Bu edebin getirisi olarak insan her türlü sefahat, rezalet ve malayaniyattan kendini çeker, orucun hürmetine, günahlara girmemeye dikkat eder. Öyle ki; kimisi tiryakisi olduğu bir adetini sırf Ramazan hürmetine terk eder. Bu terk etmenin neticesi olarak insan, hürriyetin önündeki en büyük engel olan ve hakikî esaret mânâsına gelen nefs-i emmarenin esaretinden ve tahakkümünden kurtulur. Zira “Ramazan-ı Şerifteki oruç, doğrudan doğruya nefsin firavunluk cephesine darbe vurur…” Nefs-i emmare, elindeki tahakküm aracı olan sefahatin kapısı kapandığı için insanı daha fazla esaret altında tutamaz. Öyle ki nefis en meşrû, en basit ve en temel ihtiyacı olan su içmek fiilini bile bir izin dairesinde yaptığını bilince aczini anlar malikiyet dâvâsını terk eder. Bu cihetle insan hakikî esaret olan nefsin esaretinden kurtulmakla hakikî hürriyete ulaşmış olur. 

Nefs-i emarenin tahakküm ve esaretinden kurtulan ve İnsaniyet-i Kübra hakikatine yakınlaşan insanın ruhu esbabın kesret dairesinden sıyrılıp hürriyet semasında vahdeti teneffüs etmeye başlar. Nefsinin zararından kurtulduğu gibi nefsini de kendisine zarar vermekten muhafaza eder. Kendi iç âleminde bu denli bir hürriyeti Ramazan ve Oruç hakikatiyle oturtan bir insan başkasına tahakküm etmeye de tenezzül etmez. Mümkün oldukça meşrû daire içinde, kendi hürriyet alanları içinde kalmaya çalışır ve bilir ki insanlar ne kadar hür olursa olsun yine de  Abdullah’tırlar (Allah’ın kulu). Allah emretmezse en basit ve meşrû ihtiyaçlarını bile karşılayamazlar. 

Öyle ise diyebiliriz ki: “Ramazan Hürriyet ayıdır.” Hem de Rahman’ın ihsanı olan hakikî hürriyeti netice veren insanı hakikî esaretten halas eden ve insana insanca yaşamayı öğreten mübarek bir aydır. Ramazan ki insanın ekmeksiz yaşamayı idrak edebildiği bir aydır. İnsanın en hür olduğu ay Ramazan ayıdır. Öyle ise gelin bu fırsatı iyi değerlendirelim. Ramazan'da elde edeceğimiz bu hürriyeti bütün seneye yayalım ve nefsin bizi esaret altına almasına müsaade etmeyelim. Gerekirse ekmeksiz yaşayalım, ama hürriyetsiz yaşamayalım.