Küresel güçlerin Suriye dayatmasında olduğu gibi İran’ı tahrikine ve ambargosuna karşı Ankara’nın Türkiye’ye kaybettiren ufuksuz politikalarının akıbeti tartışılıyor.
Vakıa şu ki, Irak’ı işgalin ardından Suriye’ye de müdahale etmek için yeniden “kimyasal silâh” uydurmasına başvuran ABD’nin, boğazını sıkıp sıcak çatışmaya tahrikle İran üzerinden bölgedeki işbirlikçileri ve taşeronu örgütlerle bölgeye müdahale ettirme bahaneleri uydurduğu âdeta sırıtıyor.
Zira ABD’nin İran’a karşı alarma geçerek Körfez bölgesine askerî yığınak yaptığına ve İran ordusunun botlara füze yüklendiğine ilişkin uydu görüntülerinin tartışıldığı safhada, Ankara’nın İran ambargosuna açık tavır koyamadığı eleştirilerine doğru dürüst bir izâhat yapılmış değil.
Türkiye’nin İran’dan aldığı petrolün muafiyetinin bittiğinin ilân edilmesine karşı Millî Savunma Bakanı’nın “İran’dan petrol almaya devam etmek için ABD’yi iknaya çalışıyoruz” dediği vetirede, ABD’nin Türkiye’yi S-400 üzerinden tarih vererek tehditleri dikkat çekici.
ABD’DEN YAPTIRIM TEHDİDİ
Amerikan kaynaklarına göre ABD’nin Türkiye’ye Rusya ile S-400 füze savunma sistemini satın almak için yaptığı anlaşma hakkında son kararını vermesi için iki haftadan daha az bir süre tanıdığı, Ankara Haziran’ın ilk haftasının sonuna kadar Rusya ile yaptığı anlaşmayı iptal edip ABD’den Patriot hava ve füze savunma sistemlerini satın almaya karar vermezse, F-35 savaş uçağı programından çekileceği ve Amerikan yaptırımlarına maruz kalacağı tehditleri savruluyor. (CNBC, 22.5.19)
Buna mukabil Bakan, Türkiye’nin S-400 tedarikinin F-35 müşterek savaş uçağı projesine bağlanmaya çalışılmasını anlamakta zorlandığı yakınmasıyla kalıyor. “F-35 ortaklık protokolünün herhangi bir yerinde ‘Ortaklardan biri S-400 alırsa ortaklıktan çıkarılır’ diye bir madde var mı?” diye hayıflanarak soruyor!
İmza attığı, Suriye’ye ateşkesi temin eden, “siyasî çözüm” sürecini başlatan “Astana süreci” kapsamında Rusya’nın desteğiyle Suriye’nin İdlib’de alan hâkimiyetini sağlamasını eleştiriyor. “İdlib’i almaya kendine hak görüyor” diyerek ABD ve küresel ortaklarıyla bölgedeki işbirlikçi örgütlerin hoşuna gidecek sözler sarfediyor.
STRATEJİK GENİŞ İŞBİRLİĞİ
Çarpıcı olan, daha iki hafta önce, partisinin grup toplantısında Cumhurbaşkanı, ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımların, emperyal dünyanın dengesini bozmaya yönelik uluslararası hukuka da diplomasiye de aykırı olduğunu ve “İran’dan 10 milyar metreküp doğalgaz alıyoruz. Böyle bir yaptırıma kesinlikle uymayız” derken, son süreçte “Ankara’nın ABD’nin tehditlerine geldiği” kırılganlığının sergilenmesi. (AA, 6.5.19)
Trump’ın “İran’la iş yapan ABD’yle yapmayacak!” tehdidiyle İran’dan ham petrol alımınının azaltıldığı ve “Türkiye’nin ABD’nin İran ambargosuna dolaylı katılma hazırlığında olduğu”; İran ile ticareti durdurma ya da ambargoya uyulacağı işâretleri verilmesi.
Oysa İran’dan BM’ye “bölgesel diplomatik diyalog başlatılması” çağrılarının geldiği, BM ve AB’den İran ve ABD’ye sükûnet ve diplomatik müzâkere telkinlerinin yapıldığı ve Tahran’dan ABD’nin yaptırımlarını atlatarak Türkiye ve Rusya ile ticaret yapmayı mümkün kılan araçların geliştirilmesi önerilerinin yapıldığı süreçte, enerjide tamamen dışa bağımlı olan Türkiye’nin, “İran ambargosu”na karşı bölge ülkeleriyle stratejik geniş ekonomik ve siyasi işbirliklerini ilerletmesi gerekiyor
Küresel güçlerin dayatmalarından azâde kalmanın, bölgenin ecnebi işgal projelerinin tasallutundan kurtulmasının, Suriye’den İran’a bölge ülkelerinin barış ve istikrarının çâresi budur.