RİSALE-İ NUR DAVALARI-14

***

Rusya’daki Risale-i Nur dâvâları sürecinde Yeni Asya’nın yaptığı hizmetlerden biri de, Risale-i Nur dâvâlarına bakan Tataristan Özerk Cumhuriyeti’ndeki avukatların istediği üzerine, Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Hakları İnceleme Komisyonu’nun  “Bediüzzaman’a iade-i itibar kararı”na dair müzâkere tutanakları ve raporunun temin edilip gönderilmesi oldu. 

24 Şubat 1993 tarihinde TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu’nda “Bediüzzaman Said Nursî’ye iade-i itibar”ın kabul edilmesi kamuoyunda ve medyada geniş yankılar meydana getirmişti. 

Tataristan Özerk Cumhuriyeti Barosu avukatlarından “Sayın Ziyangirov Ramil Ravilevic’in TBMM İnsan Hakları Komisyonu’na gönderdiği dilekçeyle Komisyonun “Bediüzzaman Said Nursî’ye iade-i itibar kararı”nın, rapor ve tutanaklarının gönderilmesi talebi yazısı 

Çoğu bayan ondan fazla Nur Talebesinin tutuklanıp hapse konulduğu Tataristan’daki Risale-i Nur dâvâlarının avukatları, savunmalarda Nur Risalelerinin yasak olmadığının ve Bediüzzaman’ın Türkiye’de millet irâdesinin temsilcisi Meclis’ce “itibarlı” olarak tanındığının bir belgesi olarak, Şubat 1993’de TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu’nda kabul edilen “iade-i itibar kararı”nı istediler. 

Bunun için öncelikle Rusya-Tataristan Adalet Bakanlığı Genel İdâresi Tataristan Cumhuriyeti Barosu’ndan Avukat Ziyangirov Ramil Ravilevic’in TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Başkanlığı’na hitaben yazdığı dilekçesi temin edildi. 

Avukat Ravilevic, imzalı dilekçesinde “Edindiğimiz bilgiye göre 24 Şubat 1993 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Hakları İnceleme Komisyonu’nda Bediüzzaman Said Nursî’ye iade-i itibar konusu görüşülüp kabul edilmiştir. Bu konuda komisyon kayıtlarının araştırılarak ve incelenerek tarafına ayrıntılı olarak bildirilmesini arz ederim” ibâreli dilekçesiyle başlayan vetirede, ilgili uzmanlarla Meclis İnsan Hakları İnceleme Komisyonu’nun arşivlerinde aramalara başladık. 

Ancak Meclis Komisyonu’nun internet sitesinde olmayan (çıkarılan) “Bediüzzaman’a iade-i itibar kararı”yla ilgili komisyon görüşmeleri ve kararı tutanaklarını uzun bir arama sonucu Meclis arşivlerinde bulduk. 

KOMİSYON BAŞKANI’NIN “BEDİÜZZAMAN’A İADE-İ İTİBAR” ÜST YAZISI

Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Başkanı Sakarya Milletvekili Ayhan Sefer Üstün’ün imzaladığı 3 Mart 214 tarihli, 59244875-64-167369 sayılı, “Bediüzzaman Said Nursî’ye iade-i itibar verilmesi hakkında” konulu Alt Komisyon raporu ve tutanaklarının üst yazısında şu metin yer alıyordu:

“Sayın Ziyangirov Ramil Ravilevic, “Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Hakları İnceleme Komisyonu’nun 20.05.1992 tarihli toplantısında Komisyon üyesi bazı milletvekillerinin önerileri üzerine Bediüzzaman Said Nursî’ye iade-i itibar verilmesi konusunda bir alt komisyon kurulmasına karar verilmiştir. 

Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Başkanı Sakarya Milletvekili Ayhan Sefer Üstün

“Alt Komisyonca hazırlanarak Komisyonumuza sunulan Alt Komisyon Raporu, Komisyonumuzun 24.02.1993 tarihli toplantısında görüşülmüş ve yapılan görüşmeler sonucunda Bediüzzaman Said Nursî’ye iade-i itibar verilmesine ilişkin Alt Komisyon Raporu kabul edilerek Bediüzzaman Said Nursî’ye iade-i itibar verilmesi hususu Komisyon kararı haline gelmiştir. 

TBMM İnsan Hakları Komisyonu Başkanı Ayhan Sefer Üstün’ün “Bediüzzaman’a iade-i itibar kararı” rapor ve tutanaklarına dair üst yazısı 

“Yukarıda sözkonusu olan Bediüzzaman Said Nursî’ye iade-i itibar verilmesi hakkındaki Alt Komisyon Raporu ile bu Raporun Komisyonumuz tarafından görüşülüp kabul edildiğine dair resmî onaylı karar tutanakları talebiniz doğrultusunda ekte sunulmaktadır.”

TBMM Tutanak Müdürlüğü’nün İnsan Hakları İnceleme Komisyonu’nun 11.11.1992 - 14.07.1993 tarihleri arasındaki sürede görüşülen “Arşiv no: 57” ve“19. Dönem 2. Yasama Yılı Toplantı Tutanakları” olarak kayıtlara geçen Komisyonun 24/2/1993 tarihli tutanak ve raporları ile Meclis İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Başkanı’nın imzaladığı üst yazı -her sayfasına “aslı gibidir” kaşesi basılarak- öncelikle -avukatların talebiyle- “TBMM” antetli Meclis faksından mahkemelere verilmek üzere Tataristan’daki avukatlara fakslandı. Peşinden orijinal belgeler kargo ile gönderildi. 

TBMM İnsan Hakları Komisyonu Raporunun “Bediüzzaman’a iade-i itibar”la ilgili tutanakların ilk sayfasıKeza sözkonusu Meclis’in “Bediüzzaman’a iade-i itibarı kararı”na dair resmî onaylı yazı ve raporlar, Rusya’da Risale-i Nur dâvâlarının devam ettiği diğer eyâletlere ve şehirlerdeki avukatlara ve Nur Talebelerine savunmalarında kullanmaları için dâvâlarla ilgilenenlere iletildi. Bu arada Rusya Müftüleri Teşkilâtı’na ve Rusya’nın Avrupalı Parçasının Müslüman Dinî Meclis Başkanlığı’na iletilmek üzere ilgililere ulaştırıldı. 

Daha sonra Rusya’daki Risale-i Nur dâvâlarını yakından tâkip edenlerden alınan bilgilere ve Tataristan medyası ile Rusya medyasına ve sosyal medyaya da yansıyan haberlere göre, başta Tataristan Özerk Bölgesi mahkemelerinde ve diğer bazı Rusya mahkemelerinde sözkonusu “TBMM’nin iade-i itibar kararı”nın Nur Risaleleri’nin ve Nur Talebelerinin tâkipsizlik ve beraatlerinde önemli katkısı olduğu bildirildi.  

  Meclis Komisyonunun “Bediüzzaman’a iade-i itibar” kararı 24 Şubat 1993 tarihli Meclis İnsan Hakları İnceleme Komisyonu görüşmesinde, “Said Nursî’ye iade-i itibar kararı”nın alındığı oturum, dönemin Komisyon Başkanı’nın “Değerli arkadaşlarım, daha önce alt komisyon kurulmuş, Said Nursî’nin mezarının araştırılmasını ve itibar iadesine ilişkin olarak” gündemi sunumuyla başlar; önce komisyon üyelerine gönderilen alt komisyon raporu “hatırlatmak ve bilgileri tazelemek açısından”  okunur. 

Alt Komisyon Raporu’nun “netice bölümü”nde, öncelikle “Sayın Başbakanın da (Süleyman Demirel) belirttiği gibi, zaten hayatı boyunca ve vefâtını muteâkip mâruz bırakıldığı muâmeleler sebebiyle devlet nazarında ‘zanlı’ haline getirilen Said Nursî’ye iade-i itibarda bulunulması devlet ve millet hayatımızda, sivil toplumla uzlaşmaya büyük katkıda bulunulacağı kanaatindeyiz” ifâdeleriyle “Bediüzzaman’a iade-i itibarın önemi” vurgulanır. 

Ve bu rapor üzerinde başlayan -on sekiz sayfayı tutan- Komisyondaki görüşmelerinde söz alan milletvekilleri, “Bediüzzaman Said Nursî’ye iade-i itibar verilmesinin gereğini” belirtirler. Bediüzzaman’ın “ilmi, irfanı, gayreti”nden övgüyle bahsederler. “Bu kararın, yeni bir sivilleşme döneminin başladığı devlet - millet kaynaşmasının hedeflendiği, millî uzlaşma ve mutâbakat havasının siyasî ortamında geçmişe dönük tartışmalara son vereceği, sivil uzlaşmalara katkıda bulunulacağı” görüşlerini açıklarlar. 

Bazı milletvekilleri, “Başbakan’la görüştüklerini ve Başbakan’ın konuya olumlu yaklaştığını, bu konuda devletin elinden geleni yapacağını” söylediğini aktarırlarken, Bediüzzaman’ın kabrinin 1960 askerî darbesiyle nakledilmesine karşı otuz üç sene sonra da olsa sivil Meclis tarafından iade itibar edilmesinin önemini belirtirler.  

Söz alanlar, “Bir devirde 27 Mayıs’ta asılanları devlet töreniyle naklettik. Elbette ki bu Meclis, değerli Hoca Said Nursî’ye ilim adamı, bilim adamı Said Nursî’ye itibar verir; ama hiç olmazsa yakınlarının küçük bir yarasını sarmış oluruz. Elbette itibar vermeliyiz” yönünde konuşmalar yaparlar. 

Bu arada bazı mihraklardan gelen “Said Nursî zaten itibarlı idi, ‘iade-i itibar kararı’na gerek yok” eleştirilerine dair “Elbette biz Said Nursî’ye itibar falan verecek değiliz, o yetkiye de sahip değiliz. Peki Adnan Menderes’in ihtiyacı yoktu, ona niçin itibar edildi…” cevabını verirler. “Meselenin sadece bir ‘iade-i itibar’ meselesi olarak görülmeyip yapılan haksızlıklardan ve yanlışlardan -en azından Meclis İnsan Hakları İnceleme Komisyonu aracılığıyla kabul edilmesi olarak görülmesi”nin önemini teyid ederler. 

Neticede, “ortada suç yok iken, suçlu gibi muamele gören birileri var. Bunların sayısı milyonlara baliğ olmuş. Dolayısıyla burada yapılacak olan şey, -devlet nazarında- itibarın iade edilmesidir” tesbitinde uzlaşılır.