Özellikle 17-25 Aralık yolsuzluk ve rüşvet soruşturmalarına ilişkin “tâkipsizlik” kararı verilmesi; devam eden soruşturmalarda çok ciddi iddialar söz konusu iken yargıya müdahaleyle iktidara yakın isimlere uzanan iddiaların soruşturulmayıp yargılamaya gidilmemesi ve ve peşinden “yayın yasağı”yla savuşturulmaya çalışılmasının bu düşüşte büyük etkisi olduğu kaydediliyor.  

Bundandır ki, yolsuzlukla mücadele, yargının bağımsızlığı ve ifade özgürlüğü alanlarında yoğunlaşan 2014 Türkiye AB İlerleme Raporunda, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde devlet kaynaklarının başbakanın yararına kullanılması, medya üzerindeki baskının yaygın otosansürü belirtiliyor. Yolsuzluklarla mücadelede, bir kısmı kapatılan söz konusu yolsuzluk iddialarının, “kayırmayan, ayrımcılık yapmayan, şeffaf ve tarafsız yaklaşımla ele alınamayacağı” sonucuna varılıyor… 

Bütçeyi sunuş görüşmelerinde Meclis kürsüsünde dile getirildiği gibi millet irâdesinin temsilcisi TBMM adına devleti denetleyen Sayıştay’ın devre dışı bırakılması bunlardan biri. 

DEVLET, DENETİM DIŞI…

Gerçek şu ki, denetçi raporlarının Meclis’ten kaçırılmasıyla, halkın vergilerinin nereye sarfedildiğini kontrol etmesi gereken Sayıştay “yerindelik denetimi” yapamıyor. 

Sayıştay “performans denetimi yapamayacak” duruma düşürülerek, kamu kaynaklarını kullanımını denetimini yapamıyor; harcanan kamu parasının etkin ve doğru kullanılıp kullanılmadığını, kamu zararına yol açıp açmadığını kontrol edemiyor. Kamu idarelerinin ve kuruluşlarının yanı sıra belediyeleri, sosyal kurumları, kamu birlik, işletme ve şirketlerinin harcamalarını denetleyemiyor. 

Özetle, AKP iktidarı, AB’ye taahhüdlerini tutmadığı gibi, “raporlama kurulu”nu değiştirerek Sayıştay’ı işlevsiz hale getirmiş. Devlet harcamalarının yerinde, verimli ve doğru harcanıp harcanmadığı, kaynakların iyi değerlendirilip değerlendirilemediği, hırsızlık yapılıp yapılamadığı tesbit edilemiyor. Bundandır ki, Türkiye’nin “yolsuzluk bilânçosu” AB belgesiyle tescil edilmiş. 

Keza AB İlerleme raporlarında daha önce de dikkat çekilen ve bütün uyarılara rağmen, Sayıştay’ın askerî harcamalara yönelik denetim eksikliği ile güvenlik güçlerinin sivil denetimine tabi olmaması durumu devam ediyor.

AB belgesinde, “Yasamanın, Silahlı Kuvvetler bütçesi ve harcamaları üzerindeki denetiminin güçlendirilmesinde hiçbir ilerleme sağlanamadığı; askerî harcamaların dış denetiminin ancak masabaşı muhasebe kayıtlarına dayandığı; denetçilerin, ‘yerinde inceleme yapması’na imkân verilmemesi,” yolsuzluğun artmasının nedenleri arasında sayılıyor. 

MÂLÎ SİCİLİ BOZUK...

Milletvekillerinin Sayıştay denetçi raporlarının Meclis’e gelmemesi ya da gönderilenlerin kuşa çevrilip makaslanmasıyla TOKİ harcamalarında, millî parkların kiralanmasında olduğu gibi kamu paralarının nereye ve nasıl harcandığının bilinmemesi ve denetlenememesinden, denetim elemanlarının raporlarını görememekten yakınması bundan.

Diğer yandan Dünya Şeffaflık Örgütü’nün tesbitiyle, Türkiye’de, son yıllarda yolsuzluklarla yurt dışına kaçan paranın miktarı 40-50 milyar dolara ulaşmış. Kamu ihâlelerinin yüzde 15’inin “bağış” ve “komisyon” kamufleleriyle kişilerin cebine girmesi ve her yıl en az 5 milyar doların politikacı-bürokratların şahsî hesabına yatırılmasına bağlı olarak dış yatırımcıların yüzde 63’ü yolsuzluklar yüzünden Türkiye’ye gelmemiş. Türkiye’nin rüşvet, kara para ve yasadışı yollarla “yolsuzluk kaybı” 200 milyar dolara varmış… 

AB İlerleme raporlarında yapılan uyarıyla “yolsuzlukların pek çok alanda yaygınlaşması”yla toplum ahlâkı, çalışma ve kalkınma hevesi tahrip ediliyor. 

Yolsuzluklarla mücadelede Ankara’nın soruşturma, iddianameler, yargılamalarla ortaya saçılan bozuk mâlî sicilini düzeltmesi için, öncelikle denetimin engellenmemesi lâzım. Siyasî iktidarın, politik rant hesabı yapmadan denetim yasalarını güçlenlendiren demokratik irâdeyi göstermesi gerekir.

Aksi halde, “yolsuzluklar endeksi”nde Türkiye Kuzey Kore, Küba, Letonya, Ekvador, Gambia, Haiti, Jamaika gibi diktatörlükle yönetilen, işgal altında ya da felâkete uğrayan kargaşa ve çatışma ortamındaki istikrarsız ülkelerle aynı kategoride listenin alt sıralarında kalır; çıkamaz…