KÖPRÜ: Genelgede belirtilen makina sanayii, motor sanayii, takım tezgâhları ve aktarma organları, taşıt sanayii, gemi sanayii, uçak sanayii, elektronik sanayii, elektroteknik sanayii, iş makinaları sanayii, demiryol taşıtları, lokomotif, vagon ve savaş sanayii alanlarında bugün ne durumdayız?
DEMİREL: Daha önce ifade ettiğimiz gibi, Türkiye’de sanayileşme durmuştur. Sorunuzda adı geçen ağır makina projelerinden motor sanayii, takım tezgâhları, taşıt sanayii tarafımızdan bitirilecek seviyeye getirildiği için tamamlanmış, uçak sanayii bizim düşüncemizin tümünü kapsamakla birlikte, harp sanayii içinde askerî maksatlara dönük olarak ele alınmış, savaş sanayiinde bazı adımlar atılmış, diğer sanayi dalları ise terk edilmiştir.
KÖPRÜ: Söz konusu genelgede adı geçen GAP, İstanbul-Ankara sür’at demiryolu, Edirne-İskenderun, Edirne-Gürbulak sür’at yolları, Konya büyük sulama projesi, Kayseri Saz Projesi, Afyon-Eber, Akşehir Projesi, Mazıdağı büyük fosfat projesi, Çankırı-Çorum kırsal kalkınma projesi, Erzurum kırsal kalkınma projesi gibi büyük kalkınma projeleri bugün hangi safhada? Ne kadarı ne ölçüde gerçekleştirildi?
DEMİREL: GAP projesi 10 yıl gecikme ile yürümektedir. Proje entegre bir proje olmasına rağmen, bu düşünce ile ele alınmadığı için nihaî hedef yönünden 20 yıl geciktiği ifade edilebilir. Ankara-İstanbul sür’at demiryolu projesi terk edilmiştir. Bu projenin terki sebebi ile Türk ekonomisinin kaybı büyüktür.
Edirne-İskenderun, Edirne-Gürbulak sür’at yolları inşaatına başlanmış olup, proje 10 yıl gecikmiş durumdadır.
Konya büyük sulama projesine başlanılmamıştır.
Kayseri saz projesi, Afyon-Eber, Akşehir projelerinde düşük hızlar ile çalışma yapılmaktadır.
Mazıdağı büyük fosfat projesi, düşündüğümüz hedeflerin altında üretim yapar hâle getirilmiştir.
Çankırı-Çorum, Erzurum kırsal kalkınma projesi, düşünülen hedeflere ulaştırılamamış olup, projedeki gecikme 5 ilâ 6 yılı bulmaktadır.
KÖPRÜ: Eğer araya 12 Eylül 1980 askerî müdahalesiyle giren on bir yıllık inkıta dönemi olmasaydı, bütün bu projeler ne durumda olurdu? Ve bunlara ek olarak ne gibi yeni projeler devreye girmiş olurdu?
DEMİREL: Eğer 12 Eylül 1980 askerî darbesi olmasa idi, yukarıdaki saydığımız projelerin tamamına yakın bir bölümü bitirilmiş ve milletin emrine sokulmuş olurdu. Bunlara ilâve olarak, aşağıdaki projelere başlamış ve büyük bir bölümünü milletimizin emrine sunmuş olurduk.
A. SULAMA PROJELERİ: 1. GAP (Tamamlanacak); 2. DAP; 3. Büyük Konya Ovası Sulama Projesi; 4. İğdır Ovaları Sulama Projesi; 5. Çarşamba Sahil Sulama Projesi; 6. Bafra Sahil Sulama Projesi; 7. Bursa Ovaları Sulama Projesi; 8. Manisa Ovaları Sulama Projesi; 9. Antalya Ovaları Sulama Projesi; 10. Ceyhan Ovaları Sulama Projesi; 11. Araş Ovaları Sulama Projesi; 12. Aksaray Sulama Projesi; 13. Gediz Sulama Projesi; 14. Menderes Sulama Projesi (Toplam 2,5-3 milyon dönüm sulama)
B. HİDROELEKTRİK SANTRALLERİ: 1. Çoruh Hidroelektrik Santralleri; 2. Zap Hidroelektrik Santralleri; 3. Sakarya Hidroelektrik Santralleri; 4. Karadeniz’e Dik İnen Sular Üzerinde Hidroelektrik Santralleri; 5. GAP Hidroelektrik Santralleri (Tamamlanacak)
C. TERMİK SANTRALLER: 1. Afşin Elbistan Termik Santralleri; 2. Çayırhan Tevsii; 3. Kangal Tevsii
D. DEMİRYOLU ULAŞIM AĞI (Doğu-Batı, Kuzey-Güney aksları): 1. Türkiye’yi Avrupa’ya Bağlayan Hızlı Trenler; 2. Ankara-İstanbul Sür’at Demiryolu; 3. Samsun-İskenderun Sür’at Demiryolu; 4. Trabzon-Erzurum-İskenderun Sür’at Demiryolu; 5. Zonguldak-Divriği Demiryolu; 6. Erzurum-Divriği Demiryolu; 7. Ankara-Adana-Irak Hududu Sür’at Demiryolu; 8. Bulgaristan Hududu-İstanbul Sür’at Demiryolu; 9. Mardin-İskenderun Sür’at Demiryolu; 10. Mardin-Mersin Sür’at Demiryolu; 11. Eskişehir-Bursa-Mudanya-Bandırma Demiryolu; 12. GAP-Trabzon-SSCB Demiryolu ve Denizyolu Bağlantısı; 13. GAP-Samsun-Avrupa Demiryolu ve Denizyolu Bağlantısı; 14. Eskişehir Lokomotif Fabrikasının Tevsii; 15. Adapazarı ve Sivas Vagon Fabrikalarının Modernizasyonu ve Tevsii.
E. KARAYOLLARI: 1. Mardin-Bajirge (İran hududu) Otoyolu; 2. GAP Bölgesinde 1500 km Yüksek Standartlı Karayolu; 3. Kapıkule-Gelibolu-Çanakkale-Balıkesir-İzmir-Aydın-Muğla-Datça Otoyolu (Haç/ Uygarlık/ Tarih Yolu); 4. İzmit-Yalova-Bursa-Kütahya-Afyon-Antalya Otoyolu; 5. Bursa-Eskişehir-Ankara Otoyolu; 6. Edirne-Gürbulak Otoyolu; 7. Edirne-İskenderun Otoyolu; 8. Samsun-İskenderun Otoyolu; 9. İskenderun-Ejendere Otoyolu; 10. Ankara-Malatya-Elazığ-Tatvan-Van-Özalp Otoyolu; 11. Hopa-Erzurum-GAP Otoyolu; 12. İzmit Körfezine Asma Köprü; 13. İstanbul Tüp Geçidi (Karayolu ve Demiryolu)
F. HAVAALANLARI: 1. Datça; 2. Kuşadası; 3. Alanya; 4. Fethiye; 5. Ordu; 6. Artvin; 7. Zonguldak; 8. Ağrı; 9. Bingöl; 10. Siirt; 11. Aksaray; 12. Nevşehir; 13. Balıkesir; 14. Manisa; 15. Çanakkale; 16. Edirne; 17. Bayburt; 18. Hatay; 19. Kırşehir; 20. Bolu; 21. Rize; 22. Uşak; 23. İsparta; 24. Şırnak; 25. Seydişehir; 26. Adıyaman; 27. Kahramanmaraş; 28. Karaman; 29. Oltu.
G. HAVALİMANLARI: 1. Bursa; 2. Samsun; 3. GAP I-Mardin; 4. GAP II-Urfa; 5. İstanbul Anadolu Yakası; 6. Ankara Gölbaşı; 7. Adana II; 8. Mersin; 9. Bodrum.
H. LİMANLAR: 1. İstanbul-Marmara; 2. Bursa-Mudanya; 3. İzmir; 4. Antalya; 5. Mersin; 6. Rize; 7. Tekirdağ; 8. Trabzon Limanının Tevsii; 9. Samsun Limanının Tevsii; 10. Hopa Limanının Tevsii.
İ. SINAÎ TESİSLER: 1. Yeni 10 Çimento Fabrikası; 2. Yeni 10 Şeker Fabrikası; 3. Yeni 10 Gübre Fabrikası; 4. Yeni 4 Kâğıt Fabrikası; 5. Yeni 4 Maden İşleme Fabrikası; 6. Yeni 100 Tarım Ürünleri İşleme Tesisi
J. HABERLEŞME: 1. Yeniden 7 Milyon Hat Telefon Kapasitesi Oluşturulması; 2. Yeni 2 Uydu Haberleşme İstasyonu; 3. Dünya ile Bütünleşen TV Ağı; 4. Yasal Özel ’IV İstasyonları; 5. 10 Kanallı Radyo; 6. 20 Kanallı TV
K. EĞİTİM: 1. Her İle Bir Üniversite veya Yüksek Okul; 2. Her İlçeye Lise; 3. Her Kasabaya Ortaokul.
L SAĞLIK: 1. 30 Bölge İhtisas Hastanesi; 2. 1000 Devlet Hastanesi; 3. 10.000 Sağlık Merkezi; 4. 50.000 Sağlık Evi (Her Köy ve Mahalleye)
M. SPOR: 1. Her İle Bir Kapalı Yüzme Havuzu; 2. 200 Kapalı Spor Salonu (İlk 5 Yılda); 3. Çim Spor Alanları (İlk 5 Yılda, Belde Seviyesine Kadar Her Yerde); 4. Her Köye Bir Futbol Sahası; 5. İstanbul’a Olimpiyat Köyü.
N. KONUT: 1. Yılda 400.000 Konut (Öncelik, evi olmayana)
O. ŞEHİRLEŞME: 1. Hazine Arazilerinde Uydu Kentler.
P. İSTİHDAM: 1. Yılda 500-700.000 Kişiye İş (Sanayileşerek/ Hizmet Sektörünü Geliştirerek/ Yurt Dışında İş Bularak/ Krediler Yardımıyla/ Meslek Sahibi Kılarak).
R. KALKINMADA ÖNCELİKLİ YÖRELERE YENİ PROJELER: 1. Her Yöre İçin Kırsal Kalkınma Projesi; 2. Her İl İçin Pilot İl Projesi (Hedefimiz pilot illeri Türkiye’nin en gelişmiş 10 ilinden biri seviyesine çıkarmaktır); 3. Van Gölü Çevresi Turizm Geliştirme Projesi; 4. Erzurum Çevresi Kış Turizmi Projesi; 5. Hakkâri Çevresi Dağcılık ve Dağ Turizmi Projesi; 6. Kars Çevresi Yayla Turizmi Projesi; 7. Doğu Karadeniz Turizm Geliştirme Projesi; 8. Tunceli-Ovacık Turizm Geliştirme Projesi; 9. Sivas Kaplıca Turizmi Geliştirme Projesi; 10. Bitlis “Beyaz Bal” Geliştirme Projesi; 11. Rize “Anzer Bal” Geliştirme Projesi; 12. Kars “Gravyer Peyniri” Geliştirme Projesi; 13. Bingöl-Avnik Fosfat Rezervleri İşletme Projesi; 14. Bitlis-Ünaldı Fosfat Rezervleri İşletme Projesi; 15. Sarıkamış Dağcılık ve Kayakçılık Projesi; 16. Pasinler Kaplıca Turizmi Projesi.
S. DİĞER PROJELER: 1. Karadeniz-Kâğıthane Su Kanalı (Haliç’in Temizliği İçin); 2. Yeniden 5000 km Boru Hattı Yapımı; 3. Zonguldak Maden Kömürü Havzası Rehabilitasyon Projesi; 4. Trakya Doğal Gaz Rehabilitasyon ve Geliştirme Projesi; 5. Yumurtalık’ta 3. Petrokimya Kompleksi.
İSLÂM DEMOKRASİ LAİKLİK kitabı çok yakında çıkıyor
Genel Yayın Müdürümüz Kâzım Güleçyüz’ün Köprü dergisi için Demirel’le 1985-1989 yıllarında yaptığı mülâkatların bir araya getirilmesiyle hazırlanan ve ilk baskısı 1991’de okuyuculara sunulan İslâm Demokrasi Laiklik kitabı, yine Güleçyüz tarafından Demirel’le sonraki dönemlerde gerçekleştirilen mülâkatlar da ilâve edilerek tekrar basılıyor. Bu baskıya, Demirel’in yorumlarının farklı kesimlerde meydana getirdiği akislerin yeni örnekleri de ekleniyor. Yapılan ilâvelerle 500 sayfaya yakın bir hacme ulaşan kitap, çok yakın zamanda okuyucuların eline ulaşacak.
Kazım Güleçyüz / [email protected]