Türk-Amerikan ilişkilerinde sorunlu bir yılı geride bırakan Ankara ve Washington, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 sistemlerini satın alma kararı ve ABD’nin bu adıma yaptırımlarla karşılık vereceğine dair güçlü sinyaller göndermesi ile yeniden gergin bir dönemece girdi. Bazı analistlerin “yeni Brunson krizi” olarak adlandırdığı süreçte diplomatik manevra alanı daralan Ankara, uzun menzilli hava ve füze savunma ihtiyacını karşılarken Rusya ve ABD arasında bir seçim yapmaya zorlanıyor. ABD’nin savunma yaptırımlarını hayata geçirmesi durumunda Türkiye savunma/taarruz kapasitesinin zarar görmesi riskiyle karşılaşabileceği gibi Brunson krizinde olduğu gibi bu adımın piyasalar üzerindeki psikolojik etkisi de olumsuz sonuçlar doğurabilir.

TL için iyimser olmak zor 

Piyasalar yaklaşan S-400 krizini de yakından takip ederken, Reuters’a konuşan bir bankanın döviz masası işlemcisi “Seçim öncesi ABD Türkiye ilişkilerinin tartışıldığı ve ‘yeni Brunson S-400 mü olacak’ sorunun tartışıldığı bir dönemde TL için iyimser olmak zor” değerlendirmesinde bulundu. Global Source Partners analisti Atilla Yeşilada da “ABD yaptırımları yalnız askerî teçhizatla kalmaz ya dolaylı yoldan bankalara baskı, ya da piyasa psikolojisi yoluyla dövizi alevlendirerek, ekonomiye nihaî darbeyi vurabilir” uyarısında bulundu.

Kriz yaşanabilir 

“Türkiye’nin geri adım atmasını ben artık çok muhtemel görmüyorum” diyen German Marshall Fund Türkiye analisti Özgür Ünlühisarcıklı “Brunson krizinin bir benzeri mi geliyor?” sorusuna “Yaşanabilir. Aslında burada mükemmel fırtına diye nitelendirilebilecek bir durum söz konusu olabilir. Yani çok sayıda özgün koşulun bir araya gelmesi” dedi ve sözlerini şöyle sürdürdü; “Bunlardan birisi S-400 krizi. Diğeri ABD Suriye’deyken de anlaşamıyorduk, çekilirken de anlaşamıyoruz gibi görünüyor. ABD oradan çekildikten sonra Türkiye’nin önceliklerine karşı daha da az hassas davranabilir çünkü artık orada bir çıkarı yok. Bunun dışında bugünlerde biz fazla konuşmuyor olsak da dava gibi konular ABD’de devam ediyor. Bunların hepsinin bir araya gelmesi mükemmel fırtına dediğimiz durumu oluşturabilir.”

Rusya ve ABD arasında sıkıştık  

Emekli diplomat Uluç Özülker, S-400 sistemlerinin NATO ile uyumlu sistemler olmadığına dikkat çekerek “ABD ile Rusya’nın bir bilek güreşi içinde tekrar silâhlanma yarışına girme arefesinde oldukları bir dönemde ABD yeni devreye soktuğu F-35’leri riske atmak gibi bir düşünceye sahip olmadığını ifade ediyor... Benim görüşüm ABD bu yaptırımı uygulayacaktır. Rusya ve ABD arasında sıkıştık kaldık. Şimdi ‘Vazgeçtim, ben S-400 almıyorum’ deseniz, bu Türkiye-Rusya ilişkilerini de ciddî şekilde etkiler” dedi. Dünya’nın haberine göre, ABD ve NATO yetkilileri, S-400 kullanımının radara yakalanmayan F-35’lerin nasıl çalıştığına dair kilit bilgilerin açığa çıkmasına sebep olabileceğini belirtiyorlar. Analistler, ABD’nin S-400 alımı dolayısıyla uygulayabileceği yaptırımların sadece F-35 projesini değil, savunma sanayiinde başka işbirliklerini de etkileyebileceğini belirterek bunun Türkiye’nin savunma ve taarruz kapasitesi açısından oluşturacağı olumsuz etkilere dikkat çekiyor.

Pentagon’dan yeni tehdit

ABD ile Türkiye arasındaki S-400 krizinde Washington’dan şu ana kadarki en net açıklama geldi. ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) sözcüsü Charlie Summers, Ankara’nın Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi alması hâlinde, bunun ABD-Türkiye askeri ilişkilerinde “ciddî sonuçları” olacağını söyledi.

Pentagon sözcüsü Charlie Summers

Summers, Türkiye’nin bu durumda ABD’den Patriot hava savunma sistemi ve F-35 savaş uçağı alamayacağını sözlerine ekledi. DW’nin haberine göre ABD, NATO müttefiki Türkiye’nin Rusya’ya ait bir füze sistemini satın almasına karşı çıkıyor. Washington, S-400’lerin NATO’nun hava savunma sistemine entegre edilemeyeceği uyarısında bulunuyor.