Vakit israfından tutun, gıda israfına kadar her noktada israf derdiyle karşı karşıyayız.

“El insaf, bu ne israf” başlıklı bir manşet haberi görünce, nihayet Türkiye’nin dolayısıyla devletin içinde bulunduğu israfa dikkat çekildiğini düşünüp sevindik. Fakat haberi okuyunca devletteki israfa değil de gıda ve sebze israfına işaret edildiği görülüyor. Elbette her türlü israf dolaylı olarak bizi etkiler, ama israf söz konusu olduğunda devletteki, idarecilerdeki israfa dikkat çekmemek mümkün mü?

İsterseniz önce habere kısaca bakalım: İsrafta başı çekiyoruz. Türkiye gıda kaybı ve israfta 67 ülke arasında son üç içinde. İsrafa en çok sebep olan süreç ise ürünlerin dağıtımı... Türkiye ‘Gıda Kaybı ve İsraf’ başlığında 67 ülke içinde son 3 ülke arasında yer aldı. 

Barilla Gıda ve Beslenme Vakfı’nın (BCFN) The Economist  Intelligence Unit (EIU) iş birliğiyle hayata geçirdiği Gıda Sürdürülebilirlik Endeksi’nin 2018 verileri açıklandı. 

Endekste bu yıl ölçümlenen ülke sayısı da 34’ten 67’ye çıkarıldı. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün tahminlerine göre, küresel olarak üretilen bütün yiyeceklerin üçte birinin kayıp veya israf edildiği günümüzde, Fransa bu tür kayıpları önleme konusunda uyguladığı politikalar ve aldığı tedbirlerle dünyaya öncülük etti. Endeksin sürdürülebilir tarım başlığındaki lideri Avusturya, beslenme konusundaki lideri ise Japonya oldu.

Türkiye, GSE’nde, 17 başlıkta iyi, 11 başlıkta orta, 9 başlıkta ise düşük puan alarak; genel sıralamada 60,1 puan ile 58’inci sırada yer buldu. Türkiye “Sürdürülebilir Tarım” başlığında 35’inci sırada yer alırken, “Beslenme Sorunları” başlığında ise iyi bir performans sergileyerek 33’üncü sırada yer buldu. (Türkiye g., 5 Aralık 2018)

Fransa’nın ve Avrupa’nın gıda israfını önleyecek tedbirler almış olması dikkat çekici. Ülkemizin de her türlü israfı sona erdirecek adımlar atması tartışmasız bir ihtiyaç. Hele hele “Yiyin için, fakat israf etmeyin, çünkü Allah müsrifleri sevmez” (A’raf Sûresi 31. âyeti) âyeti bilinirken Müslüman bir ülkede aksine davranmak anlaşılabilir mi?

Mutlak surette gıdadaki israf önlenmelidir, ama asıl israfın devleti yönetenler eliyle yapıldığını görmek durumundayız. Gıdadaki israfa dikkat çekip, ‘inşaattaki israf’ı görmemek, devletin har vurup har savurmasına hiç itiraz etmemek doğru değil. Türkiye’yi idare edenler milletten topladıkları vergileri hak ettiği yere ve adaletle harcıyorlar mı? Ekseriyetle gündeme geldiği üzere devletteki araç israfı, araç saltanatına dikkat çekmek gerekmez mi?

Bunun yanında ‘adam israfı’ da önlenmelidir. İşi ehline vermemek de bir israf değil mi? Türkiye’de işin ehline  verilmediğini bilmeyen, görmeyen, duymayan kaldı mı? Memurları tayin ederken ehliyet ve liyakata bakıldığını kim söyleyebilir? 

Hasılı kelâm: Her türlü israfa dikkat çekip sona erdirmek için adım atılmasıdır. Ancak buna devletteki israftan başlamak çok daha isabetlidir. Büyük projeleri ihale ederken atılan yanlış bir adım, bir israf belki de bir yıllık gıda israfından daha fazladır. O halde gıda israfına dikkat çekip idaredeki israfı görmemek hakperestlikle izah edilemez.

Lütfen, en büyük israfın idareciler eliyle yapıldığını görelim ve her türlü israfa itiraz edelim. Türkiye’nin sıkıntılarını geride bırakmasının yolu tasarruftan geçiyor, unutmayalım...