Birleşmiş Milletler teşkilâtının (BM) kuruluş gayelerine uygun şekilde çalıştığını yaptığını kim söyleyebilir? En başta alınan bütün kararların “5 daimi üye”nin kabulüne ya da vetosuna bağlı olması işi içinden çıkılmaz hale getirmez mi?
Nitekim geçen günlerde Suriye’de kimyasal silâh kullanıldığı haberi duyuldu ve BM bunu yapanları kınayan bir karar aldı. Ne var ki bu kınama kararı uygulama imkânı bulamayacak. Çünkü Rusya bu kararı veto etmiş! Bütün dünyayı ilgilendiren kararların ABD, Çin, İngiltere, Fransa ve Rusya’dan meydana gelen “5 daimi üye”nin keyfine bağlı olması BM’yi maalesef etkisiz ve yetkisiz hale getirmiş oluyor.
Dünyanın belli başlı bölgelerindeki krizlerin bu keyfilik sebebiyle devam ettiğini görmek için başka bir izaha gerek var mı? Meselâ Rusya, Suriye’deki insanlık dışı uygulamaları bu yetkiye dayanarak savunur. Amerika da Filistin’de yapılan İsrail zulmüne sahip çıkar. Çin, yine bu yanlış yetkiye dayanarak Doğu Türkistan’da istediği yanlışa imza adar. Fransa ya da İngiltere de başka ülkelerdeki haksızlıkları bu yetkiyle savunur. Geriye ne kaldı? Geriye, yetkisiz ülkeler kaldı ve onlar ne kadar itiraz ederse etsin BM yanlışta ısrarını sürdürür.
Bu çok önemli bir yanlıştır. Türkiye buna itiraz ediyor. Kanada Dışişleri Bakanı Chrystia Freeland da Birleşmiş Milletler’deki (BM) sistemli tıkanıklığın Suriye’deki zulmün faillerinin hesap vermesini önlediğine dikkat çekmiş.
Bakan Freeland, Rusya’nın Suriye konusundaki Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) karar tasarısını 8’inci kez veto etmesine ilişkin yaptığı yazılı açıklamada, sonuçtan son derece üzüntü duyduklarını belirtip şöyle demiş: “Kanada, BMGK oylaması sırasında Rusya’nın vetosundan üzüntü duymuştur. Bu Rusya’nın Suriye konusundaki 8’inci vetosudur. BM’deki sistemli tıkanıklık, Suriyelilerin acısını görmezden geliyor ve Suriye’deki zulmün faillerinin hesap vermesini önlüyor. BMGK’daki 15 üyeden karar lehine oy veren Mısır, İtalya, Japonya, Senegal, İsveç, Ukrayna, Uruguay, Fransa, Birleşik Krallık ve ABD’ye bu iş birliği için müteşekkiriz. Kanada olarak, Rusya ve İran’ı, Esad rejiminin destekçileri olarak, bu kokuşmuş ve yasa dışı kimyasal silâh kullanımını kınayan uluslar arası toplulukla bir araya gelmeye çağırıyoruz.” (AA, 13 Nisan 2017)
Kanada Dışişleri Bakanı Chrystia Freeland yüzde yüz haklıdır. Aynı şekilde BM kararlarının 5 daimi ülkenin vetosuna bağlı olmasına itiraz eden Türkiye de bu noktada her zaman haklıdır. Ancak bu mesele dünya ülkelerini ikna ederek ve diplomasî yolu ile değiştirilebilir ve değiştirilmelidir. Madem Kanada Dışişleri Bakanlığı da bu meseleyi gündeme taşıdı, bu tesbite diplomatik yollarla destek olunmalı ve BM’deki yanlış sistem düzeltilmelidir.
Yüzde yüz haklı olunan bir meselede bunca yıl arzu edildiği ölçüde yol alınamamış olması diplomatik bir kayıptır. 5 daimi ülke dışında kaç BM üyesi ülke bu yanlış uygulamayı savunabilir? Madem ekseriyet bunun yanlışlığı noktasında ikna edilmeye hazır, o halde diplomatik dil ve metotlar kullanılarak BM’deki sistemin adil olması için çalışılmalıdır.
Kendisi adil olmayan bir BM, dünyaya adalet ve barış getirebilir mi?