Esasında bu yeni sistemi getirenler de sistemin işlemediğinin farkında. Yeni sisteme geçerken “İşler çok kolaylaşacak. Her iş yoluna girecek. Türkiye’yi artık hiç kimse tutamayacak” mealinde konuşanlar artık başka şeyler konuşuyor. Yeni sisteme geçildikten sonra ekonomi, dış politika ya da eğitim sahasında ‘daha iyi olan’ bir mesele yaşandı mı?

Bunları ifade ederken eski sistemde her işin yağ ile bal olduğunu ifade etmiş olmuyoruz. Sistemlerin iyi işlemesi için önce ‘iyi insan’lar lâzım. Bu da ‘iyi eğitim’le mümkün. Fakat, arızalı ve sıkıntılı bir sistemi devre dışı bırakırken ‘daha iyisini’ getirmek icap ederdi. Geçmişteki koalisyonlardan haklı olarak şikâyet edenler bugünkü gayri resmî, ama fiili yaşanan koalisyon hakkında acaba ne düşünür? 

AKP’nin ilk genel sekreteri, Anayasa Komisyonu eski başkanı, 58. Hükümetin Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Ertuğrul Yalçınbayır’ın yeni sistemle ilgili tesbitleri dikkat çekici: “Bu sistem her kurumu, kuruluşu, tüm hak ve özgürlükleri etkiledi. Başkanı etkisizleştirirken makam giderek eskimeye, etkisiz hale gelmeye başladı. Yeni Anayasa yapımıyla sistem değişmeli. (Yeni sistemle) Kutuplaşmalar arttı, saflar sıklaştırıldı. Muhalifler uzaklaştırıldı. Aksi diller, yazılar, yayınlar, görüş ve öneriler muhalefete kaldı. (...) Açıklık ve şeffaflık, bütçenin yönetimi ve ihale sistemi yolsuzluk-yoksulluk-yasakla mücadeleye sekte vurdu.” (Artıgercek.com, 26 Nisan 2020)

Yeni sistemle ilgili ciddî bir tenkit de anayasa hukuku profesörü Kemal Gözler’den gelmiş. Gazeteci yazar Taha Akyol’un aktardığına göre Prof. Dr. Gözler, “Türkiye Nereye Gidiyor” adlı kitabında yeni sistemi yorumlamış. Akyol, Prof. Gözler’in değerlendirmelerini şöyle aktarmış: 

“(Prof. Gözler’in kitabındaki) İki örnek çok çarpıcı: Rektör atanmak için en az ‘üç yıllık profesör’ olmak şartı vardı. Ama bir yıllık, hatta birkaç aylık falanca profesörü rektör yapmak için, Cumhurbaşkanı kararnamesiyle 9 Temmuz 2018’de bu ‘üç yıl’ kuralı kaldırıldı. Bir yıllık bir profesör rektör olarak atandı… Beş gün sonra, yeni bir kararnameyle 3 yıl şartı geri getirildi! İki ay sonra, başka bir taze profesörü rektör yapmak için 13 Eylül 2018 tarihli kararnameyle 3 yıl şartı yeniden kaldırıldı. Rektör ataması yapıldı, sonra 3 yıl şartı yine geri getirildi. Bu iki örnek olay hem Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin nasıl işleyebileceğini, hem hukuka ve bilime nasıl bakıldığını göstermektedir… (Kitaptaki) ‘Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin uygulamadaki değeri: Bir buçuk yıllık bilânço’ başlıklı bölümde kararnamelerdeki gecikmeleri, teknik yanlışları, hatalı referansları, tüzel kişilik sorunlarını, cumhurbaşkanın konumunu belirlemedeki çelişkileri ayrıntılı olarak anlatıyor. (...) Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçilmesi bu ülkeye sayısız zararlar vermiştir. Verdiği zararlardan biri 35 yıllık bu tecrübeyi ve bilgi birikimi (Başbakanlık Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü) çöpe atmış olmasıdır.” (Taha Akyol, Karar g., 28 Nisan 2020)

Muhtemelen siyaset ve ticaret normale döndüğünde bu meseleler daha çok tartışılacak ve Türkiye yeni, eskiyi aratmayan, darbe izlerinden arınmış bir anayasaya kavuşacak. Bunun için fiilî ve kavlî duâ etmeye devam edilmeli vesselâm.