ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Özlem Tür, Suriye’nin bu hale nasıl düştüğünü ve önümüzdeki günlerde nelerin yaşanacağına dair tesbitlerde bulunmuş. 

Prof. Dr. Tür, Suriye politikasının 7 yılda nereden nereye geldiği yolundaki bir soru üzerine şöyle demiş: 

“Dönemin konjonktürü düşünüldüğünde 2011’e dönersek, Ortadoğu ile çok derin ilişkiler kurmaya çalışan bir Türkiye’nin yanı başındaki bir gelişmeye gözlerini kapatması mümkün değildi. Türkiye, Mart 2011’den itibaren değişik şekillerde Suriye’de yaşananların bir parçası. En başında, reform şartıyla Esad’ın arkasında duruldu. Esad, tüm grupların yönetime katılacağı, köklü bir değişime izin vermedi. Bunun üzerine Türkiye daha aktif bir şekilde meselenin parçası oldu. Ağustos 2011’den sonra Esad’ın gitmesi için muhaliflerle ilişki kuran, burada temsilcilik açmalarına ön ayak olan bir Türkiye görüyoruz. Son iki yılda aktif olarak bölgeye gidip, sadece desteklediği gruplar üzerinden değil, bizzat kendi ordusu ile Suriye’ye gitmiş, savaşın parçası olmuş bir Türkiye var.”

Suriye’deki hadiselerin başlamasıyla bugün gelinen nokta arasında çok fark var. Başka şeylerin olması bekleniyordu, ama tahminler tutmadı. Prof. Dr. Tür’ün yorumuna göre Türkiye, Suriye’yi çok iyi bildiğini düşünmüş, ama bilmediği ortaya çıkmış. “Hayır öyle değil. Türkiye, komşusu olan Suriye’yi çok iyi tanıyordu. Bu noktada çok iyi tahminlerde bulundu ve kazançlı çıktı” diyebilecek bir siyasetçi, bir uzman var mı? Bunca hadise sonrası ‘kazanan’ların Esad, İran ve Rusya olması tesadüf müdür? Hakikaten, hangi bilgiye, araştırmaya dayanılarak “3 ayda Şam’da Cuma namazı kılarız” denildi? 

Ekseriyetle, “Ne yani yanıbaşımızda savaş varken Türkiye seyirci mi kalsaydı?” sorusu da soruluyor. Benzer anlama gelen bir soru üzerine Prof. Dr. Tür şöyle demiş: “Türkiye hiçbir şey yapmadan oturamazdı. Türkiye o zaman tamamen yalnızlaşır, sonrasındaki süreçte hiçbir söz söyleme hakkı olmaz. İdeolojik boyut burada ortaya çıkıyor, daha radikallikten uzak, daha geniş bir çerçeve desteklenebilirdi. Bu radikal grupların ortaya çıkmasıyla birlikte Türkiye çok köşeye sıkıştı.” (www.dw.com, 7 Mart 2018)

“Muhalifler” genel adıyla adlandırılan gruplarla irtibatın iyi yürütülmesi gerektiğine de dikkat çeken Prof. Dr. Tür, ‘tehlike’ye dikkat çekmiş: “Bu gruplar başıboş mayın gibidir, bugün sizinle, yarın size karşıdır. Rusya ile İran ile Astana’da anlaşılmış olabilir, ama ertesi gün farklı bir realite ortaya çıkabilir.”

Peki, ateşkes ya da benzeri adımlar Suriye’deki savaşın sona erdiğini gösterir mi? İşte bu soruya verilen cevap ürkütücü: “Savaş belirli açılardan yeniden başlıyor. Vekâlet savaşlarıyla değil, ülkelerin kendi ordularıyla başlıyor. Orduların varlığı bir taraftan belirli grupların varlığını garanti altına alırken, diğer bölgeler savaş bölgeleri olarak yeniden ortaya çıkacak. Bundan sonra çatışmasızlık bölgeleri genişletilebilirse, daha sonra kim nereyi alacak, yeniden bunun mücadalesi olacak.”

Dört gözle Suriye’deki savaşın sona ermesini bekler ve bunun için duâ ederken “Savaş daha yeni başlıyor” gibi bir tesbit gerçekten uykuları kaçırtan cinsten. Vekâlet savaşlarının bittiği ve asıl orduların savaşa müdahil olduğu da belli. Çok sıkıntılı bir süreçle karşı karşıyayız. İç ve dış musîbetlere karşı duâya sarılalım...