Nihayetsiz derecede aciz insanlara, lutf-u Rabbanî ile dertlerine ihsan edilen ve muntazam şekilde istif edilen bu devalardan birisi de ‘rezene’dir. Birçok derde deva olan rezenenin özellikleriyle, insan sağlığına olan destek fonksiyonlarını bilmemiz, rahat ve huzurumuz için de gereklidir.

Rezene, yaz aylarında sarı çiçekler açan, boyu 2 metreye kadar uzayabilen, Ege ve Akdeniz bölgelerinin ılıman yörelerinde yetişen, maydanozgiller familyasından dayanıklı bir bitkidir. Daha çok tohumları olmak üzere, taze olarak yaprakları da tüketilir. Tadı tatlımsı ve hafif yakıcıdır. Yapısında bol miktarda uçucu yağlar ve kimyasal bileşikler bulunmaktadır. Rezenenin vücudumuz korunma ve sağlığına, Şafî isminin tecellisi ile sağladığı faydaları dikkatle araştırıp sağlığına değer verenlerin alâkalarına arz edeceğiz.

Rezene tohumları bağırsaklardaki gaz ve sancıyı rahatlatmak, açlık hissini azaltmak, hazımsızlığı gidermek için faydalı neticeler verir. İçindeki ‘anetol’ ve diğer bitki kimyasalları gaz ve kramp giderici özellikleri olup, bağırsak bölgesindeki kasılmaları rahatlatır. Rezene kaynatılıp içildiğinde idrar söktürücü olup, ödemleri de çözer. Süt salgılamayı arttırır. Gut hastalığında ve sık tekrarlanan kramplarda hafifletici etki gösterir. Antimikrobiyal özelliğiyle iltihap kurutucudur. Kanser tedavisinde “rezenede tabiî olarak bulunan bitkisel besin maddesi Anetol gen değişimini ve iltihabı tetikleyici olarak bilinen NF Kappa B molekülünü azalttığı görülmüştür. Ayrıca kanserin göstergesi olan tümör nekroz faktörünün zayıflatılmasını sağlar ve böylece kanser hücre ölümünü de arttırır.”1

Rezene tohumları soğuk algınlığında, öksürükte, bronşları temizleme ve nefes darlığında faydaları görülmektedir. Mesane ve böbrek ağrılarında, hemoroid (basur) kanama ve ağrılarında yararlıdır. Kansızlıkta, vücudu güçlendirmede, özellikle de bebek ve çocukların ıztırab veren sancılarında başarıyla kullanılır. Tansiyon düşürücü özelliği bulunmaktadır. Göz ağrıları ve kaşıntılı yanmalar ile arpacıkta tedavi özelliği bulunmaktadır. Tokluk hissi uyandırdığından, kilo verme problemi olanların günde 2-3 bardak rezene çayı içmelerinin faydası hissedilecektir.

Yarım pirinç tanesi kadar küçüklüğe, İlâhî san’atla şifalı kimyasalların, ince hesaplarla doldurulduğu rezene tohumlarının kullanma şekillerine gelince, yorgunluk, uykusuzluk hallerinde gece yatarken bir bardak ılık rezene çayı içilir. Vücut direnci ve bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi için, toz haline getirilen tohumlar günde 3 defa 1 gram içilir. Şurup haline getirilip içilirse damar açıcı olarak etkilidir. Ses kısıklığında, bir bardak kaynar süte 5 gram rezene tohumu konur, 10 dakika bekletilir, balla tatlandırılıp içilir. Kansızlık, yorgunluk ve güç kaybı hallerinde 150 gram tohum, 2 litre organik ev sirkesinde 21 gün bekletilir, her gün karıştırılır en sonunda süzülüp her gün 2 bardak içilir. Mide krampları ve bağırsak gaz sancılarında bir bardak kaynar suya bir tatlı kaşığı tohum konur, 10 dakika bekletilir, günde 2-3 bardak içilir. Spastik kolon (uzun süren kabızlık halleri), huzursuz bağırsak sendromu durumlarında, “bağırsakları çalıştırmak için 15 gram rezene tohumu, 15 gram biberiye, 15 gram sinameki, 15 gram ardıç tohumu bir litre suda 20 dakika kaynatılır, sabahları aç karnına bir bardak içilir. Göz yorgunluğu ve tahriş olmuş gözlerde 10 gram tohum, bir bardak kaynar suda 10 dakika bekletilir, süzülür gözlere 15 dakika banyo kompres yapılırsa, gözlere çok faydalıdır.”2 Küçük bebeklerin gaz sancılarına olduğu kadar, erişkinlerin mide-bağırsak gerginliklerine de çok faydalı bir çay tarifini verelim. “Bir çay kaşığı rezene, bir çay kaşığı papatya, bir çay kaşığı melisa (oğul otu), bir çay bardağı kaynar su, cam bir fincana konur. Fincanın ağzı kapatılarak, 5 dakika demlenmesi beklenir. Ilık bir şekilde içilir. Ancak bu formüllerin kullanılmadan önce doktorunuza danışılması gerekir.”3

Rezene tohumları güzelce ayıklandıktan sonra, hafifçe kavrulup toz haline getirildikten sonra balla macun yapılabilir, aynı zamanda uygun olan et yemeklerine çok güzel bir lezzet ve fayda katar. Mutfaklarımızda her zaman bulundurulup, kullanılması gereken bir nimettir.

Hâlık-ı Rahim, nev’î beşere verdiği nimetlerin mukabilinde şükür istiyor. Bizler de ihsan edilen bu nimetleri mana-i harfî bakış açısından tefekkürle, manevî şükrümüzü hal ve kal diliyle yerine getirmiş olabilelim. “İsrafilvarî melek-i Ra’d, baharda, nefh-i sur nev’inden yağmura bağırması, yer altında defnedilen çekirdeklere nefh-i ruhla müjdelemesi zamanına dikkat et ki, o nihayet derecede karışık ve karışmış ve birbirine benzeyen o tohumcuklar, ism-i Hafîz’in tecellisi altında, kemal-i imtisalle, hatasız olarak, Fâtır-ı Hakîm’den gelen evamir-i tekviniyeyi imtisal ediyorlar. Ve öyle tevfik-i hareket ediyorlar ki, onların o hareketlerinde bir şuur, bir basiret, bir kasıt, bir irade, bir ilim, bir kemal, bir hikmet parladığı görünüyor. Çünkü, görüyorsun ki, o birbirine benzeyen tohumcuklar, birbirinden temayüz (farklı ve yüksek vasıflı olma) ediyor, ayrılıyor”4 diyerek böylece nimetlerin zikrini de edenlerden sayılabilelim.

Sağlıcakla kalın.

Dipnotlar:

1) Dr. David GROTTO, Hayat Kurtaran 101 Yiyecek, s. 304 Martı Yayıncılık.

2) Tahsin PALAZ, Şifa Reçeteleri, s. 332, Hikmet Neşriyat.

3) Dr. Ümit AKTAŞ, İlaçsız Yaşam, s. 124, Hayykitap 2015.

4) Bediüzzaman Said NURSÎ, Lem’alar, s. 332, Yeni Asya Neşriyat 2005.