İnsanın hastalıklarla olan imtihanında, âlem-i gayb hazinelerinden gönderilen kuvvetli devalardan biri olan sumak ile destekleyerek, kudret ve san’at-ı İlahiye’nin tecellisi ve ihsanlarıyla insanları sevdiğini, Şafi-i Rahim olan Zât-ı Zülcelâl-i velikram bizlere göstermektedir. İsm-i Şâfi’ye (cc) aynedârlık eden, sumak bitkisinin, bilinmeyen nimetlerini tanımaya çalışacağız.
Sumak, Sakızağacıgiller familyasından olup, 2-3 metre boylarında olup, esmer ve mercimek büyüklüğünde meyveler verir. Batı ve Güney Anadolu bölgeleri başta olmak üzere birçok yerde yetiştirilir. Birleşimindeki organik asitlerden kaynaklanan ekşi lezzetinden dolayı, çoğunlukla baharat olarak kullanılır. Yaprakları da deri ve boyacılıkta değerlidir. Sağlığın korunma ve tedavisinde önemli olan tanelerinin ihtiva ettiği organik asitler ve bunların tuzlarıdır.
Sumağın insan sağlığına olan faydaları sırasıyla “kuvvetli bir antioksidandır. Serbest Radikalleri süpürücü etki gösterir. Kanserlere karşı koruyucudur. Antimikrobiyal etki gösterir ve alzheimer’a karşı koruyucu etkileri gösterilmiştir.” 1
Viyana Tıp Fakültesi Kanser Araştırma Enstitüsü’nde yapılan bir araştırmada “Sumağın, hücrelerimizin genetik şifresinin saklı olduğu DNA yapısını koruyucu etkisi belirlenmiş. Akyuvar ve lenfositler, kanserle savaşta en önemli silâhımız. Akyuvarları korumak demek, bağışıklık sistemimizi korumak demek oluyor. Yapılan deneyde, denekler hem kimyasal hem de radyasyon hasarına maruz bırakılıyor. İçme sularına sumak özütü ilâve edilenlerin, iç organları deney sonunda incelendiğinde, sumak özütü verilmeyenlere göre karaciğer, akciğer, kalınbağırsak ve akyuvarlardaki hücresel DNA’nın zedelenme oranının çok daha az olduğu saptanıyor. DNA zedelenmesi, hücrelerin genetik hasarlanması anlamına geldiği için oldukça önem taşıyor. Herhangi bir radyasyona maruz kaldığımızda eğer hücrelerimiz DNA düzeyinde etkilenir ve bu DNA hasarı onarılmaz ise kanser oluyoruz. Sumağın içerisindeki çok güçlü antioksidan, aynı zamanda kanser savaşçısı bir birleşiktir.” 2
Küre-i arz üzerinde bir nebâtât meşheri olan, Anadolu topraklarında mevcut yüzbinlerce çeşit çeşit nebâtın gerekli ilmi araştırmaları yeterince yapılmadığından, bitkilerin sağlık alanında, tam donanımlı bilgilerle kullanılması büyük ölçekte dış kaynaklı araştırmalarla mümkün olmaktadır. Türkiye’de sumak bitkisinin araştırılması sadece bir kaynakta gerçekleştirilebilmiştir. “Cumhuriyet Üniversitesi Kimya bölümünde Prof. Dr. Ferda Candan ve ekibi tarafından 2004 yılında yürütülen iki çalışmada; sumak özütünün, hücre kültürlerinde serbest oksijen radikallerini etkisiz hale getirerek güçlü antioksidan etki gösterdiği ortaya konuldu. Bu durum iyi bir antioksidan sistemle karşılanmaz ise hücreler ve dokular oksitlenir, adeta ‘paslanır’ en iyi ihtimalle erken yaşlanmaya, en kötü ihtimalle de ucu kansere kadar uzanan kronik dejeneratif (tahribat) süreçlere neden olur. Bu durum ayrıca damar içi kireçlenmeler sonucu, daralma ve tıkanmalarla dolaşım bozukluklarına neden olur.” 3
Sumak, sindirimi kolaylaştırdığı gibi iştahsızlığı giderir. İshali keser, kan şekerini düşürür. Diş eti iltihap ve kanamalarında faydalıdır. Birçok insanın ıztırab çektiği hemoroidde (basur) “ Sumak kesin faydalıdır. 10 bardak suya, 200 gram tuzlanmamış sumak konur, üç bardak kalıncaya kadar kaynatılır, süzülür, sabahları aç karna günde bir bardak içilir. Tecrübe edilerek faydası görülmüştür.” 4 Fazla kullanıldığında kabızlık yapar, yüksek tansiyonu olanlar dikkatle kullanmalıdır.
Sonuç olarak bütün baharatlar gibi sumağı da sofranızdan eksik etmeyin, hem yemekleriniz lezzetli hem de sağlığınız korunsun. En önemli bir şartı taze olmalı, çekilmiş toz almamalı, kapalı cam şişelerde muhafaza edilmelidir. Rengi solmuş, bayatlamış, açık havada uzun süre bekletilmiş sumağın faydası kalmamıştır. En değerli tavsiyeyi uzmanından alıyoruz; “Kanser hastaları, maruz kaldıkları yoğun kimyasal tedavilere bağlı olarak oksitleyici ajanlara maruz kalırlar. Bu sebeple, bir ‘İLÂÇ BAHARAT’ olan sumağı her kanser hastasına öneriyorum. Hem çiğ, hem de pişmiş olarak…” 5
SAĞLICAKLA KALIN.
Dipnotlar:
1) Dr. Ümit AKTAŞ, İlâçsız Yaşam, s. 131 Hayykitap 2015.
2) Dr. Elif GÜVELOĞLU, Kanser İyileşir, s. 202 Hayykitap 2015.
3) Dr. E. GÜVELOĞLU, Age. s. 203.
4) Tahsin PALAZ, Şifa Reçeteleri, s. 368 Hikmet Neşriyat 2001.
5) Dr. E. GÜVELOĞLU, Age. 204.