Tokat Fatihi Melik Danişment Ahmet Gazi tarafından 1080-1090 yıllarında inşa edildiği bilinen Garipler Camii, 1071 Malazgirt Zaferi’nden sonra yapılan Anadolu’daki en eski camilerden biri olarak biliniyor. En son 2008 yılında onarımdan geçirilen cami yaklaşık 900 yıldır cemaatini ağırlıyor.

Danişment Ahmet Gazi tarafından 1080-1090 yılları arasında yaptırılan ve şehir merkezinde Pazarcık Mahallesi’nde yer alan Garipler Camii, tarihi ve mimarisiyle dikkat çekiyor. Türkler’in Anadolu’yu fethinden sonra yapılan ilk Türk camilerinden biri olma özelliği bulunan Garipler Camii, yaklaşık 900 yıldır hizmete açık bulunuyor. Danışment Melikgazi Camii olarak da bilinen camiye minaresindeki yeşil sırlı tuğlalardan dolayı halk arasında Yeşil Minareli Cami olarak da anılıyor. Ancak sonradan neden Garipler Camii ismi verildiği ise bilinmiyor.

Anadolu’daki ilk cami 

Tokat Vakıflar Bölge Müdürlüğü Şube Müdürü Mehmet Aykun, Garipler Camii’nin Anadoludaki Türk camilerinin ilk örneklerinden biri olduğunu söyledi. Türklerin Orta Asya’daki mimariyi buraya taşıdıklarını anlatan Aykun, “Camimizin bir benzeri de Semerkand ile Buhara arasında şimdi Özbekistan sınırları içerisinde Degaron adlı şehirde bulunan Degaron Camii’dir. Anadolu’da yapılmış ilk cami olmasından dolayı son derece önemlidir” dedi. 

Kitabesi mihrapta

Caminin mihrabının 1333 yılında dönemin ustalarından Muhammet oğlu Resul tarafından yapıldığını söyleyen Aykun şöyle dedi: ‘’Yapı olarak camilerde gördüğümüz mihrap şemasına uygun. Ancak bunun özelliği çevresinde mermer taş üzerine âyet yazılı olmasıdır. Al-i İmran Sûresinin 18’nci ve 19’ncu âyetinin ilk bölümü yazılmış. Bu bakımdan da Selçuklu, Danişmendli, Osmanlı dönemlerin de bu özelliği ile dikkat çekmekte ve nadir eserlerden birisidir. Mihraplarda üst kısımlarına yazılar yazılıyordu. Ama o tarihlerde kuşak olarak yazılması ilk örneklerden bir tanesidir. 1071 yılda Malazgirt zaferinden sonra Alparslan güvendiği komutanları Anadolu’nun fethine yönlendiriyor. Meselâ Erzurum bölgesine Saltuk Beyi, Diyarbakır, Elazığ bölgesine Artuk Beyi, Sivas, Malatya, Tokat bölgesine ise Danişment Melih Ahmet Gazi’yi gönderiyor. Sivas’tan başlıyor, 1073 yılında da Tokat’ı fetih ediyor. Bu bölgede Danişmendli beyliğini kuruyor. Kurduktan sonra bu camiyi inşaa ettiriyor.’’ En son 2008 yılında restorasyonu yapılan cami, cemaatini ağırlamaya devam ediyor.

DHA