Yeni bir araştırmaya göre bal arıları basit çıkarma ve toplama işlemleri yapmayı öğrenebiliyor. Araştırma sonuçları vücutlarına oranla son derece küçük beyinlere sahip olan bu böcek türünün şaşırtıcı derecede zeki olduğunu ortaya koydu.
Önceki çalışmalarda arıların "sıfır" konseptini anlayabildikleri ve iki grup obje arasında daha küçük olanı algılayabildikleri tespit edilmişti
Son çalışma ise arıların toplama ve çıkarma gibi sayısal işlemleri başarıyla yapmayı öğrenebildiklerini gösteriyor.
Papağanların, şempanzelerin ve yunusların benzeri hesaplamalar yapabildikleri hali hazırda biliniyordu ancak Avustralya'nın RMIT Üniversitesi'nde gerçekleştirilen ve Science Advances adlı bilim dergisinde yayınlanan bu araştırmaya göre matematiğin kullanımı doğada sanılandan çok daha yaygın bir kabiliyet olabilir.
Araştırmacılar sayısal işlemler için dil gerekmediğinin de bu şekilde bir kez daha onaylandığını düşünüyor.
Deneyler nasıl gerçekleşti?
Arılar bir labirentin içine koyuldu ve burada onlara üzerinde renkli cisimler olan küçük kağıtlar gösterildi. Arılar deliği kullanarak bir kutudan diğerine geçtiklerinde karşılarına üzerinde farklı sayıda cisim olan iki adet daha küçük kağıt parçası çıktı.
Toplama çıkarma sembolleri yerine renkler kullanıldı ve arılar doğru sonuçları gösteren kağıtlara doğru uçtuğunda ve dokunduğuna şekerli su ile ödüllendirildiler. Yanlış cevaplarda ise hoşlarına gitmeyen bir kokuya maruz bırakıldılar.
Yürütülen deneylerde 14 arının her biri 100 defa eğitimden geçirildi. Her eğitimde bir işlem havuzundan tamamen rastlantısal olarak seçilmiş farklı 5 işlem verildi. Eğitimlerini tamamlayan arılar daha sonra farklı iki renk ile 10 defa iki farklı senaryo üzerinden teste tutuldu.
Yüzde 72'ye kadar başarı
Gerçek testler sırasında eğitim sürecinde kullanılmayan rakamlar ve şekiller de kullanıldı. Sonuçlara göre arılar bir senaryoda yüzde 64 ve diğer senaryoda yüzde 72, yani şans faktörünü geride bırakan oranlarla, başarılı oldu.
Araştırmacılar her arının otomatik olarak bu işlemleri yapmadığını ancak eğitimle bunu öğrenebildiklerinin anlaşıldığını belirtiyor.
***
Risale-i Nur'da arı
“İşte, ilhâma mazhar olan arı, örümcek ve yuvasını çorap gibi yapan bülbül gibi hayvânâtı bu sineğe kıyas et. Hattâ nebâtâtı da aynen hayvânâta kıyas edebilirsin. Evet, Cevâd-ı Mutlak (celle celâluhu), her ferd-i zîhayatın eline lezzet midâdıyla ve ihtiyaç mürekkebiyle yazılmış bir tezkereyi vermiş, onunla evâmir-i tekviniyenin programını ve hizmetlerinin fihristesini tevdi etmiştir. Bak o Hakîm-i Zülcelâle, nasıl Kitab-ı Mübînin düsturlarından, arı vazifesine ait miktarını bir tezkerede yazmış, arının başındaki sandukçaya koymuştur. O sandukçanın anahtarı da, vazifeperver arıya has bir lezzettir. Onunla sandukçayı açar, programını okur, emri anlar, hareket eder” Rabbin balarısına vahy etti." (Nahl, 68.) âyetinin sırrını izhar eder. (Lem'alar, 17.Lem'a)
Euronews Türkçe