En karanlık gece: 15 Temmuz

Çok sayıda vatandaşın şehit olduğu bu darbe girişiminin ardından 20 Temmuz 2016’da Olağanüstü Hal (OHAL) ilân edilerek, Kanun Hükmünde Kararname’lerle (KHK) yüzbinlerce kişi görevlerinden atılırken, on binlerce kişi darbe girişimi soruşturmaları kapsamında tutuklandı. Darbe girişiminin üzerinden geçen bir yıl süresince 11 bin dâvâ açıldı ve 115 bin kişi gözaltına alındı. 7 bin 500’ü asker, 10 bin 800’ü de polis, 50 binden fazla kişi tutuklandı. Adalet Bakanlığı, soruşturmalardaki son durumu açıkladı. Buna göre, 1 yıl içinde 169 bin 13 şüpheli hakkında işlem yapıldı, 50 bin 510 kişi tutuklandı. Adalet Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre, halen 8 bin 87 kişi hakkında yakalama kararı bulunuyor. Bu kişilerin 152’si asker, 392’si polis 3’ü ise vali. Tutuklular arasında ise 169 general, 7 bin 89 albay ve 24 vali bulunuyor. 2 bin 431 yargı mensubu da 15 Temmuz’dan sonra tutuklandı. Adlî ve idarî yargıda görevli 265 kişi de halen aranıyor.

Cezaevlerinde yer kalmadı

Darbe girişimi sonrasında cezaevlerindeki toplam tutuklu ve hükümlü sayısı Şubat 2017 verilerine göre 197 bin 297’yi aştı. Bunun üzerine Adalet Bakanlığı kapalı cezaevlerini boşaltmak için açık cezaevine ayrılmayı kolaylaştıran yönetmelik değişikliği yaptı. Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliği’ndeki değişikliğe göre, 10 yıldan az hapis cezası alıp, sadece 1 ayını iyi halli geçirenler infaz şartları son derece rahat olan açık cezaevine gönderilebilecekler.

Açılan davalardan bazıları

Darbe girişimi sonrasında açılan dâvâlardan bazıları şöyle isimlendirildi; “Cumhurbaşkanı’na Suikast Girişimi Dâvâsı, Ömer Halisdemir Dâvâsı, Özel Harekât’ın Bombalanması, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterinin Kaçırılması, Akıncı Üssü, Türksat Saldırısı, İstanbul Havalimanları, İstanbul Gişeleri Ve Kamu Binalarının İşgali, 2. Ordu, Denizli Çardak Dâvâsı, Genelkurmay Karargâhı.

150 general ve amiralin görevine son verildi

Darbe girişiminden bu yana geçen bir yıllık sürede TSK’dan 7 bin 655 personel ihraç edildi. Millî Savunma Bakanlığı kaynaklarına göre, kara, deniz ve hava kuvvetlerinden çok sayıda personel ihraç edildi. TSK’dan ihraç edilen 7 bin 655 personelden 150’si general/amiral, 4 bin 287’si de subay. Yine bir yılda orduda 786 kişi hakkında geçici olarak görevden uzaklaştırma kararı alındı.

Yargıda 4 bin 238 ihraç

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nca (HSYK), 15 Temmuz darbe girişimi soruşturmaları kapsamında meslekten atılan hâkim ve savcı sayısı 4 bin 238’e oldu. Son olarak 5 Mayıs 2017 HSYK, 107 hâkim ve savcıyı meslekten ihraç etti. Bu kişiler hakkında gözaltı kararı çıkarıldı.

15 vakıf üniversitesi kapatıldı

OHAL’in ilânından 3 gün sonra, 23 Temmuz 2016 tarihinde ilk Kanun Hükmünde Kararname (KHK) Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe kondu. 667 sayılı ilk KHK ile, Türkiye’nin çeşitli şehirlerinde binlerce öğrencinin hali hazırda eğitimini sürdürdüğü 15 vakıf üniversitesi kapatıldı.

5 bin 247 akademisyen ihraç edildi

1 Eylül 2016’da yürürlüğe konan 672 sayılı KHK ile, akademisyen ihraçları başladı ve 96 farklı üniversiteden 2 bin 346 akademisyen ihraç edildi.

Ardından 29 Ekim’de 1267, 22 Kasım’da 242, 6 Ocak 2017’de 631, 7 Şubat 2017’de 330, 29 Nisan 2017’de 484 akademisyen ihraç edildi. 677 ve 688 sayılı KHK’larla ise 53 akademisyen görevine iade edildi. Böylece son bir yıl içerisinde yayımlanan 6 KHK ile toplamda 117 farklı üniversiteden 5 bin 247 akademisyen işini kaybetti.

23 bin 729 akademisyen farklı sebeplerle işsiz kaldı

İlgili resmî kurumlar herhangi bir sayı açıklamadı, ancak BBC Türkçe’nin akademisyen ihraçlarının başladığı 1 Eylül 2016’dan bu yana derlediği verilere göre, Türkiye’de son bir yılda en az 23 bin 729 akademisyen ya kadro hakkını kaybetti, ya ihraç edildi ya da çalıştığı üniversite kapatıldığı için işsiz kaldı. Akademisyenlerin toplu listelerle ihraç edilmesi ve kişilerin suçlarının tek tek belirtilmeden kolektif bir hükme varılması, ‘hukukta suç ve cezanın şahsiliği ilkesine uymadığı’ yorumlarına yol açtı.