Türk Lirası’nın son dönemde yaşadığı keskin düşüş ve kurda yaşanan oynaklık, özellikle döviz cinsinden borcu olan özel sektör için büyük bir risk teşkil ediyor. Türk Lirası’nın Amerikan Doları’na karşı Ağustos ayı içinde yaşadığı hızlı değer kaybı duruldu. Ancak TL’nin yılın başından beri yüzde 40’a yakın olan değer kaybının etkileri, önümüzdeki dönemde bankacılık sektörü ve döviz cinsinden borcu olan şirketler üzerinde görülecek.

Fed’in eski araştırma direktörü olan Erkin Şahinöz, Türkiye’nin son dönemde içinden geçtiği süreci 1990’larda Latin Amerika ve Asya’da yaşanan borç krizlerine benzeten isimlerden.

Erkin Şahinöz

BBC Türkçe’nin sorularını cevaplayan Şahinöz, Türkiye’nin potansiyelinin üzerinde büyümesini ve cari açığının yükselmesini buna örnek gösteriyor. Şahinöz, bunu krizlerin dört ortak özelliğine dayandırarak açıklıyor:

* Krizler, dolar faizinin ya artmakta olduğu ya da dolar faizinin zaten yüksek olduğu dönemlerde yaşanmış: Fed’in sıkılaşmaya gitmesi bunun bir göstergesi.

* Krizler ‘Her şeyin çok iyi gittiğinin sanıldığı’ dönemlerde ortaya çıkıyor: Şahinöz, Türkiye’nin potansiyelinin üzerinde büyümesini ve cari açığının yükselmesini buna örnek gösteriyor.

* Krizler genelde para ve maliye politikalarının gevşek olduğu dönemleri takiben yaşanıyor: Şahinöz, TCMB’nin yüksek enflasyona rağmen kur şokuna geç cevap vermesini ve maliye politikasının kur şoku öncesinde gevşek bir şekilde seyretmesini bu sürecin bir parçası olarak gösteriyor.

* Krizler, genelde özel sektörün dış borçlanmasının çok yükseldiği dönemlerin arkasından çıkmış: Türkiye’de de benzer bir durum olduğunu rakamlar gösteriyor.

Kriz iyi yönetilmeli

Ekonomistlere göre Türkiye’nin kur krizini, bir ekonomik ya da finansal krize dönüşmeden atlatması mümkün. Geçmişteki örneklerin aksine doğru mali politikalar ve doğru para politikası ile Türkiye’nin yumuşak bir iniş gerçekleştirmesi, sert bir krize girmeden bu süreci atlatması sağlanabilir.

Prof. Dr. Burak Saltoğlu

Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü’nden Prof. Dr. Burak Saltoğlu, şu an için çok olumsuz bir tablodan uzak olduğumuzu, ancak geç tepki verilmesinin bir krizin ortaya çıkmasına yol açabileceğini söylüyor; “Bir aşamada sorunlu döviz kredileri için bankacılıkta bir yeniden yapılandırmaya gitmek durumundayız. Bu süreçte Türkiye’nin 1-2 çeyrek daralması muhtemeldir. Doğru maliye, bankacılık, hazine, para politikası eşgüdümüyle kriz çok iyi yönetilirse, bu daralmalar daha sınırlı tutulabilir. Ama geç ve eksik tepkiler krizin derinleşmesine neden olur.