Bu mağduriyeti en çok hem Türkiye’de hem de yurt dışında eğitim faaliyetinde bulunamayan akademisyenler yaşıyor. Türkiye’de iki yıl süren OHAL döneminde çıkarılan Kanun Hükmünde Kararnamelerle (KHK) üniversitelerden ihraç edilen 4 bin 500 akademisyen var. İhraç edilmelerinin ardından bu akademisyenler sadece maaşlarını, öğrencilerini, üniversitelerini kaybetmedi. Hepsinin mevcut pasaportları geçersiz sayılırken kimlik numaralarına bir şerh konularak yeni pasaport almaları da engellendi. 

Bu işlem hukukçular tarafından “pasaport tahdidi” olarak tanımlanıyor. KHK’larda “terör örgütlerine üyeliği ya da irtibatı” olduğu gerekçesiyle ihraç edilen kamu personelinin pasaport birimlerince pasaportlarının iptal edileceği belirtilmişti. İhraç edildikten sonra kimi akademisyenler pasaportlarını emniyet birimlerine teslim etti. Teslim etmeyenlerin pasaportlarına da yurt dışına çıkacakları sırada el konuldu.

Tam bir keyfîlik hâkim

OHAL döneminde pasaportlarına yurt dışı çıkış yasağı getirilenler, sadece akademisyenler değil. Kendisi de KHK ile doktorluktan ihraç edilen HDP Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu, verdiği soru önergeleriyle pasaport tahdidini TBMM gündeminde tutuyor. OHAL KHK’larıyla kamudan 135 bin kişinin ihraç edildiğini hatırlatan Gergerlioğlu, akademisyenlerin yanında öğretmenlerin, hâkim ve savcıların, doktorların yurt dışı çıkış yasağı olduğunu söylüyor. DW’nin haberine göre, Gergerlioğlu, “Yurt dışına gidemiyorlar, üniversitelerde çalışamıyorlar, avukatlık ruhsatı alamıyorlar. Pasaport yasağının hiçbir hukukî temeli yok” diyor. CHP’nin KHK’ların iptali için Anayasa Mahkemesi’ne yaptığı başvuru iptal edildi. CHP milletvekili Sezgin Tanrıkulu, “KHK’ların kanunlaştığı bir sistemdeyiz. Pasaport yasaklarında da tam bir keyfilik hâkim. Hukuk çalışmıyor, ama biz elimizden geldiğince demokratik taleplerinin yinelenmesine öncülük edeceğiz” mesajı veriyor.