"Ümitvar olunuz, şu istikbal inkılâbı içinde en yüksek gür sada İslâm'ın sadası olacaktır."

Piyasalar

İyi bir eleştiri nasıl olmalı?

27 Mart 2014, Perşembe
Bir gün derste hocamız bizden okulumuzu eleştirmemizi istemişti. 30 kişilik sınıftan ilk 29 kişi sürekli olumsuz şeylerden bahsederken son kişinin okula ait güzel bir şey söylediğini dün gibi hatırlıyorum. Bu örnekten sonra eleştiri deyince, eleştirmek denince sadece kötü özelliklerin gelmemesi gerektiği zihnime ders olarak kazındı. Gerçi Üstad söylemişti; “Güzel gören güzel düşünür” diye. Aslında bu vecize ile iyi bir eleştirinin nasıl olması gerektiğini Üstad ifade ediyordu.
Ağacı meyve verme iddiasında olanlar bilir sürekli kötü eleştiri alırlar. “Hevesini kırmak istemem ama”, “kızma-kırılma-darılma ama”, “sen bana bakma yine de” gibi birçok “kırıcı” cümle duymuşuzdur. Belki de sinirlenip “Sizin ağaç da meyve versin, biz de sizin ağacı taşlayalım” dediğimiz bile olmuştur. Eleştiri denince, akla eserin olumsuz yanlarının belirlenip okuyucuya aktarılması gelir. Bu yanlış bir düşüncedir. Gerçek bir eleştiride, eleştirilen eserin hem olumlu, hem de olumsuz yanları bir arada verilir.
Eleştirinin maksadı, iyi ve güzel olan san’at eserinin değerini ortaya çıkarmak, san’atı iyi ve güzel olmayandan kurtarmak, eseri kalıcı bir niteliğe kavuşturmaktır. Böyle yaparak san’atçıyı da daha güzel yazmaya, onu olgunlaştırmaya ve daha başarılı eserler vermeye de teşvik etmektir. Eleştiri, bu şekilde karşı tarafa kılavuzluk yapmaktır. San’attan kasıt bir eserdir. Ortaya konulan bir ürün bir değer…
İyi bir eleştiri nasıl olmalı dersiniz?
-Eleştiri iyi niyetli olmalı, güzel görmeli, güzel düşünmelidir.
-Eleştiri iyi maksadlı olmalıdır. Yapıcı olmalı kırıcılıktan uzaklaşmalıdır. Meselâ, geçenlerde bir yazımızda “risaleler yayınlanmış” diye yazmışız. Ancak bir kardeşimiz aslının “yayımlanmak” olacağını gayet nazik bir dille uyarıyor. Bakınız ne güzel bir eleştiridir. İnsana yön veriyor, insanı mutlu ediyor ve insanda yazısının okunmuş olmasının ve dikkate değer bulunmasının sevincini yaşatıyor.
-Eleştiri biraz da çözüm sunmalıdır. Taşlamak yerine filiz vermeye imkân sağlanmalıdır.
-Eleştiri yaparken nesnel olunmalıdır. “Sen” dilinden kaçınılmalı ve suçlayıcı olunmamalıdır.
-Herkes eleştiri yapmamalıdır. Eleştirmende önbilgi ve birikim şarttır.
-Yapılan eleştirinin/tenkidin doğru, olumlu, Allah’ın rızasını gözeten bir gayesi olmalıdır. Bu madde gayet mühim bir maddedir. Bu konuda, “Son Şahitler’de Üstad’ın ‘İman Uhud Dağı gibidir. Kusurları çakıl taşları gibi. İnsanın kusuru ne olursa olsun, imanı varsa başka kusurlarına bakılarak, medâr-ı tenkid yapılmaz’ sözü tam da bu konuya işaret ediyor.
-Moral ve ilham kaynağı olan bir eleştiri önemlidir. Şevke medar olan bir eleştiri hayırlıdır.
-Bir kusuru abartarak sahibinin bütün iyiliklerini hiçe saymak eleştirinin ilmî değil, garazlı olduğunun göstergesidir. İşte bu düstur da gayet mühimdir. Aksi takdirde uhuvvete zarar vermektedir. Haset, kıskançlık, ötekicilik gibi  duyguların filizlenmesine sebep olabilir.
Evet, iyi bir eleştirinin nasıl olması gerektiği çok büyük önem arz eden konulardan. Eleştiri ahlâkını bilmediğimizden kırıp döküyoruz, kalpleri yaralıyoruz. Ne diyelim, “Hayırlı Eleştiriler.” İnşâallah biz de Üstad gibi, “Gözümdeki çapağı gösterene minnettar olurum” deme gibi anlayışa sahip olmaya çalışırız.
 
Mehmet Tosun
Okunma Sayısı: 15965
YASAL UYARI: Sitemizde yayınlanan haber ve yazıların tüm hakları Yeni Asya Gazetesi'ne aittir. Hiçbir haber veya yazının tamamı, kaynak gösterilse dahi özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan haber veya yazının bir bölümü, alıntılanan haber veya yazıya aktif link verilerek kullanılabilir.

Yorumlar

(*)

(*)

(*)

Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış, Türkçe karakter kullanılmayan ve tamamı büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır. İstendiğinde yasal kurumlara verilebilmesi için IP adresiniz kaydedilmektedir.
  • mhyo

    11.12.2014 18:52:01

    gerçekten çok bilgi aldım

(*)

Namaz Vakitleri

  • İmsak

  • Güneş

  • Öğle

  • İkindi

  • Akşam

  • Yatsı