Yassıada, yaslı ada

Yassıada deyince, hep Merhum Adnan Menderes ve Demokrat Partililerin maruz kaldıkları zulüm ve cinayetler aklıma gelir. Orada bir milletin iradesi yargılanmış, millî irade, insan hakları, adalet ve vicdan gibi duygular rafa kaldırılarak kurulan düzmece bir mahkemede 15 masum devlet adamına idam cezası verilmiş, üç tanesinin cezası infaz edilerek demokrasi tarihimizde hazin bir sayfa açılmıştı.
Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan’ın idamına giden yol, Yassıada’dan başlamıştı. 27 Mayıs 1960’ta askerî bir darbe ile genç demokrasimiz yıkılmış, vatansever demokrat kadrolar bu yıkıntılar altında bırakılarak kimisi ölüme, kimisi ömür boyu hapse mahkûm edilmişlerdi. Yassıada, işte böyle bir zulme şahitlik yapmış “yaslı bir ada” olarak hayalimde yer almıştı.
Bu meş’um darbenin 54. hüzün yıl dönümünde, Demokrat Parti İstanbul İl Başkanlığı tarafından Yassıada’ya bir ziyaret düzenlendi. Gazetemiz adına, sayfa editörü ve foto muhabirimiz olan Erhan Akkaya ile birlikte, biz de katıldık. Bu gezinin amacı, demokrasi yolunda canlarını feda eden kahramanların vermiş oldukları şanlı mücadeleyi unutmamak ve unutturmamaktı.
27 Mayıs Salı günü saat 11.00’da Eminönü İskelesinde bir araya gelen demokrasiye gönül verenler, teknedeki yerlerini aldıktan sonra teknemiz önce Kadıköy İskelesine uğradı. Orada Demokrat Parti Genel Başkanı Gültekin Uysal ve parti yöneticileri ile demokrat misyona sahip çıkan vatandaşlar da tekneye bindikten sonra Yassıada’ya doğru yola çıktık.
Bir saate yakın süren yolculuğumuz sonunda, sisler arasında bir adacık silüeti belirmeye başladı. Hayalimdeki sisli, puslu ve hüzünlü ada, artık karşımdaydı. Teknemiz iskeleye yanaştığında heyecan katsayımın yükseldiğini ve kalp atışlarımın arttığını hissettim. Nihayet adaya ayak basarak doğruca o meş’um ve düzmece duruşmaların yapıldığı kapalı spor salonuna vardık.
İşte asıl orada yüreğimin derinliklerinde büyük bir hüzün ve derin bir acı hissettim. 54 yıl önce, spor salonu iken mahkeme salonuna çevrilen bu metruk yapı, loş havası ve kararmış duvarları ile orada ne acıların yaşandığını, ne zulümlerin yapıldığını sanki anlatıyor gibiydi. “Duvarlar dile gelse de nelere şahit olduklarını bir anlatsa” diye geçirdim içimden.
Ama duvarların anlatmasına gerek yoktu. O günleri yaşayan ve o adına “mahkeme” denilen trajik tiyatroyu o günlerde seyreden canlı şahitler oradaydı. On birinci dönem Gaziantep milletvekili olan ve bu salonda yargılanarak idam cezasına mahkûm edilen Bahadır Dülger’in oğlu Yusuf Dülger aramızdaydı. (Eski DYP Antalya milletvekili Mehmet Dülger’in kardeşi.)
Yassıada duruşmalarının ne kadar hukuksuz ve zalimane olduğunu okuduğumuz hatıralardan biliyorduk, ama canlı bir şahitten bizzat dinlemek, bildiklerimizin bir aysbergin su yüzünde görünen kısmından daha az olduğunu gösteriyordu. 
Yusuf Dülger, salonun ortasında yapmış olduğu kısa konuşmasında şunları söylüyordu: “Babam Bahadır Dülger Gaziantep milletvekili idi. İhtilâlden sonra babamı da aldılar ve buraya getirdiler. Ben gençliğe yeni adım atıyordum. Duruşma günlerinde babamı görebilmek için mahkeme salonuna gelmeye çalışıyorduk. Ama çok defa gelemiyorduk. Mahkeme salonuna en fazla otuz tane tutuklu yakını alınıyordu. Onun için vapura binmek üzere gelen ilk otuz kişi Yassıada’ya gelebiliyordu. Geldiğimiz zaman salonun alt tarafında, şu kapının yanında ayakta durmak zorundaydık. Gerçi biz ayakta durmaya çoktan razıydık, yeter ki bizi içeri alsınlardı.
Diğer taraftan, şu gördüğünüz merdiven gibi olan tribünlerde ise, demokratlara küfür etmek ve hakaretlerde bulunmak için getirtilen yüzlerce kişi bulunuyordu. Onlar mahkeme boyunca sanıkları yuhalıyor, hakaret ve küfür ediyorlardı. Biz sanık yakınları da bunlara katlanmak zorunda kalıyorduk.
Yaşanan acıları zaman hafifletse de, tamamen unutmak mümkün olmuyor. Zaten demokrasimizin daha güzel günlere ulaşması için o günlerin unutulmaması lâzım. O gün nasıl bir mücadele ve fedakârlık gösterildiğini gelecek nesillere göstermek için buraların bu şekilde muhafaza edilmesi gerekiyor. Yassıada’nın ismini ‘Demokrasi Adası’ olarak değiştirmek ve imara açmak istiyorlar. Buraya demokrasi adası demek, burada demokrasinin inşa edildiği bir yer gibi anlaşılır. Halbuki burada demokrasi inşa edilmedi, imha edildi. Ayrıca imara açılıp bazılarına rant kapısı yapılarak turizm ve eğlence mekânlarına çevrilirse, bu milleti daha fazla üzer. Bu hali ile muhafaza edilmesi gerekmektedir.”
Yusuf Dülger’den sonra Demokratik Parti Genel Başkanı Gültekin Uysal aynı yerde kısa bir konuşma yaptı. Uysal da o gün verilen demokrasi mücadelesinin ve yapılan fedakârlıkların öneminden bahsetti: “54 sene önce o acıları yaşayan demokrasi kahramanlarının evlâtları ve torunları olarak onları anmak, hatıralarına sahip çıkmak bizim için bir vefa borcudur. Bugün, demokrasiye gönül verenlerin burada buluşması ve o günleri hatırlayarak nasıl bir şanlı mücadele verdiklerini anlaması bakımından bu anlamlı ziyarete katılanlara teşekkür ediyorum” dedi.
Biz de o arada Gültekin Uysal ile kısa bir görüşme yaptık, kendisine Yeni Asya Gazetesi’ni takdim ettik. Gazetemiz yazarlarından Latif Salihoğlu ile olan yakın dostluğunu bildiğimiz için Latif Bey’den selâm götürmüştük. Çok memnun oldular ve bilmukabele selâmlarını ilettiler. Ayrıca o gün Latif Salihoğlu’nun 27 Mayıs darbesi ile ilgili olan yazısını okuduklarını ve çok takdir ettiklerini ifade ettiler.
Daha sonra “Zindan” tabir edilen, mahkûmların tutulduğu koğuşları gezdik. Özellikle Adnan Menderes’in kaldığı odaya girdiğim zaman yüreğim bir kez daha derinden burkuldu. “İslâm Kahramanı” bir Başvekilin bu on metre karelik odada, çeşitli hakaretler edilerek aylarca eziyet çektirildiğini, nasıl bed muamelelere maruz bırakıldığını düşündüm. Böyle işkencelere ancak sağlam bir iman kuvveti ve ahirette tahakkuk edecek olan Mahkeme-i Kübra inancıyla tahammül edilebilirdi. Sanki duvarlarda hâlâ Kur’ân sadaları yankılanıyor, tavanlarında kalpten yükselen samimî duâlar dökülüyordu. Tam da burada, “Zalimler için yaşasın cehennem!” sözlerini duyar gibi oldum.
Menderes’in yan tarafındaki başka bir odada Celal Bayar’ın tutulduğunu öğrendik. Orası da aynı duyguları yaşamış, aynı zulümlere şahit olmuştu. Suçları demokrat olmak ve millî iradeyi temsil etmek olan diğer maznunların kaldıkları odalar da aynı hazin tablolara şahitlik yapmışlardı. Her birisinde biz de aynı hüzünleri hissederek diğer koğuşları da dolaştık.
Bu ziyarete ilginin oldukça fazla olduğunu görmek, biraz olsun hüznümüzü azaltmış, teselliye vesile olmuştu. Çok sayıda basın mensubu, TV ekipleri çekimler ve röportajlar yaptılar. Nihayet dönüş zamanı geldi ve teknemiz adadan ayrılmak için hareket etti. Ayrılırken denize karanfiller atıldı. Teknemiz adadan uzaklaştığında geriye döndüm Yassı Ada’ya doğru bir daha baktım. Yassı Ada, sislerden örülmüş hüzün örtüsünü başına çekmiş, yasını tutmaya devam ediyordu.
Yassı Ada için bir şeyler yapılacak ve bir isim değişikliğine gidilecekse, bizde en uygun isim “Yaslı Ada” olacaktır.
Yassıada’yı “yaslı” hâli ile baş başa bırakarak, geri döndük ve demokrasi turumuzu tamamlamış olduk.


HABER / ABDİL YILDIRIM

FOTOĞRAF / ERHAN AKKAYA