Bu tarz bir hareketin kaynağı Hz. Peygamberdir (asm). Çünkü; Hz. Peygamber (asm), Ümmet için numune-i misaldir. Rol modeldir. Bundan dolayı Cenâb-ı Hak Kur’ân-ı Kerîm’de şöyle buyurur: “Andolsun ki, sizin için Resulullah’da bir güzel numune-i imtisal vardır, Allah’ı ve ahiret gününü uman ve Allah’ı çokça zikreden zat için.”1

Hz. Peygamber de (asm), “Ben ahlâkın ne olduğunu öğretmek ve nasıl yaşanacağını göstermek için gönderildim” buyurarak sosyal hayatta nasıl hareket edileceğinin esaslarını bizzat hayatında uygulayarak göstermiştir. 

Halk içindeki hareketimiz ile yalnız kaldığımızdaki hareketimiz arasında bir fark olmaması gerektiğinin örneklerini vermiştir. 

Bu konuda Kur’ân-ı Kerîm’de şöyle buyrulmuştur: “Onlar öyle erlerdir ki, herhangi bir ticaret ve alışveriş kendilerini Allah’ı zikretmekten, namazı kılmaktan ve zekâtı vermekten alıkoymaz.”2

Kâmil insan, kendisinden türlü kerametler meydana gelen kimse değildir. Gerçek kâmil, halkın arasında oturur, onlarla alış veriş yapar, evlenir çoluk-çocuğa kavuşur, insanlara karışır, fakat bu esnada bir an olsun Yüce Allah’tan gafil olmaz.

Necmüddin Kübra (1145-1221) (ks) şöyle ifade eder: “İki zikir bir yerde bulunmaz. Devamlı dünya varlıklarını zikir ve dert eden kimse, Allah’ı gerçek manada zikredemez. Allah’ın zikrine dalan kimse de kalbini dünya ile meşgul etmez. Hz. Peygamber (asm) devamlı Allah’ı (cc) zikrederdi. Peygamberlerin ve velilerin normal işleri de zikir sayılır. Çünkü, onların bütün davranış ve işleri Hak ile olur, hak ölçülere uyar. Zikirden gaye, kalbin Allah ile huzur bulmasıdır.”

Özellikle gizli zikir yolunu tercih eden arifler, bu prensip üzerinde çok durmuşlardır. Ariflere göre halkın içinde Hak ile olmak iki şekilde gerçekleşir.

Birincisi; kalp ile, ikincisi; kalıp iledir. Kalp zikirle, kalıp edeple süslenmeden bu mana anlaşılamaz.

Bediüzzaman, Sözler adlı eserinde halk içinde Hak’la olmamızın nasıl olacağını formüle ederek şöyle ifade eder: “Dünyanın üç yüzü var. Birinci yüzü, Cenâb-ı Hakk’ın esmasına bakar; onların nukuşunu gösterir, mana-i harfiyle, onlara ayinedarlık eder. Dünyanın şu yüzü, hadsiz mektubat-ı Samedaniyedir. Bu yüzü gayet güzeldir; nefrete değil, aşka lâyıktır. 

İkinci yüzü, Ahirete bakar; ahiretin tarlasıdır, Cennetin mezraasıdır, rahmetin mezheresidir. Şu yüzü dahi, evvelki yüzü gibi güzeldir; tahkire değil, muhabbete lâyıktır. 

Üçüncü yüzü, insanın hevesatına bakan ve gaflet perdesi olan ve ehl-i dünyanın mel’abe-i hevesatı olan yüzdür. Şu yüz çirkindir. Çünkü fanidir, zaildir, elemlidir, aldatır. İşte, hadiste varid olan tahkir ve ehl-i hakikatin ettiği nefret, bu yüzdedir. 

Kur’ân-ı Hakîmin kâinattan ve mevcudattan ehemmiyetkârane, istihsankârane bahsi ise, evvelki iki yüze bakar. Sahabelerin ve sair ehlullahın mergub dünyaları, evvelki iki yüzdedir.”3

Dünya hayatı ebedî kalınacak bir mekân olmadığı için, geçici ve fani olan dünyada baki olan ahirete yararlı ameller işlemek en akıllıca davranıştır. Çünkü dünya insanın devamlı kalacağı bir yer değildir. Bediüzzaman, Mesnevî-i Nuriye adlı eserinde şöyle ifade eder: “Bu dünya ebedî kalmak için yaratılmış bir menzil değildir; ancak Cenâb-ı Hakk’ın ebedî ve sermedî olan Darü’s-Selâm menziline dâvetlisi olan mahlûkatın içtimaları için bir han ve bir bekleme salonudur.”4

Dipnotlar:

1- Ahzab Sûresi, 33/21.

2- Nur Sûresi, /37

3- Sözler, 32. Söz, s. 571. 

4- Mesnevî-i Nuriye, s. 39.