Sosyal hayatımızın her kademesinde yaşanabilecek hayat kurallarının neler olduğunu ve bunlardan kaçınıldığı takdirde huzurlu ve güvenli bir hayatın nasıl gerçekleşebileceğini Cenâb-ı Hak, Hucurat Sûresi’nde bizlere bildirmiştir.
1. ”Ey iman etmiş olanlar! Eğer size bir fâsık bir haber ile gelirse hemen onu tahkik ediniz. Belki, bilmeksizin bir kavme saldırırsınız da sonra yaptığınızın üzerine pişman olmuş olursunuz.”1
Bu kural toplum hayatımızda en çok dikkat edilmesi gereken kuraldır. Duyduğumuz her habere kulak asma yerine konunun ancak doğruluğu araştırıldıktan sonra inanılmalıdır.
2. “Ve eğer mü’minlerden iki taife çarpışırlarsa aralarını hemen ıslâh ediniz.”2
Bu kuralda da Mü’minlerin hatta diğer insanların bile aralarının bulunması ve insanların barışık bir ortamda yaşamalarının en önemli yolu budur.
3. ”Sonra onlardan biri diğeri üzerine tecavüzde bulunmuş olursa o tecavüz eden ile Allah’ın emrine rücu edinceye değin savaşta bulunun.”3
Mü’minlerin aralarını bulmada eğer haddi aşan olursa diğerine karşı Allah’ın emirleri doğrultusunda mücadele edilmesi gerektiği bildirilmiştir.
4. “Sonra rücu ederse artık aralarını adaletle ıslâh ediniz ve adilane harekette bulunun. Şüphe yok ki, Allah Teâlâ adalette bulunanları sever.”4
İnsanların arasının bulunulmasında adaletin esas alınması gerektiği anlatılmıştır.
5. ”Mü’minler, muhakkak ki, kardeşlerdir. Artık kardeşlerinizin arasını ıslâh ediniz ve Allah’tan korkunuz, ta ki siz rahmete nail olasınız.”5
Cemiyet hayatında inananların birbirinin kardeşi olduğu kaziyesini yerleştirirsek bu uygulama kalıcı olur. Kardeşler arasında da uygulamalar âdilâne olduğu takdirde devamlılık arz eder.
6. ”Ey iman etmiş olanlar! Bir kavim diğer bir kavim ile alay etmesin. Olabilir ki, onlar (o alay edilenler) ötekilerden daha hayırlı olurlar ve kadınlar da kadınlardan (bir kimseyi eğlenceye almasın). Olabilir ki onlar, ötekilerden daha hayırlı bulunurlar.”6
İslâm Dininin bu kuralı da, sosyal hayatın düzeni açısından cemiyet hayatının temel taşlarını oluşturan ve alt yapının sağlam temeller üzerine oturmasını sağlayan ve hayatın olmazsa olmazlarından olan kurallardır. Ayrıca kadınlarında zikredilmiş olması onlarında dikkatlerinin çekilmesi onlara verilen bir değeri ortaya koymaktadır.
7. “Ve kendi nefislerinizi de ayıplamayınız ve kötü lâkablar ile atışmayınız. İmandan sonra fasıklık ne kötü addır ve her kim tevbe etmezse işte zalim olanlar onlardır.”7
8. ”Ey iman edenler! Çokça zannetmekten kaçınınız. Şüphe yok ki, zannın bazısı günahtır ve birbirinizin gizli hallerini ve kusurlarını araştırmayın.”8
Bu âyette yasaklanan zan, bir mü’min, diğer kardeşi hakkında kesin bilmediği bir konuda ve kesin bir delil elinde olmadığı halde şöyle olabilir düşüncesiyle hareket edilmemelidir.
9. ”Ve bazınız bazınızı gıybet etmeyiniz. Sizden biriniz ölü kardeşinin etini yemeyi sever mi? (Bilâkis) Onu kerih görmüş olursunuz. Artık Allah’tan korkunuz, şüphe yok ki, Allah Teâlâ tevbeleri kabul edicidir, çok esirgeyicidir.”9
Sosyal hayatta insanlar arasındaki samimiyetin pekişmesini önleyen gıybet, güven duygusunu da yok eden bir hastalıktır.
10. ”Ey insanlar! Muhakkak ki, Biz sizi bir erkek ile dişiden yarattık ve sizleri şubelere ve kabilelere ayırdık ki birbirinizi tanıyasınız. Şüphe yok ki, sizin Allah’ın yanında en mükerrem olanınız en ziyade müttaki olanınızdır. Muhakkak ki Allah Teâlâ âlimdir, habirdir.”10
Dipnotlar:
1- Hucurat Sûresi, 49/6.; 2- A.g.s. 49/9.; 3- A.g.s. 49/9.; 4- A.g.s. 49/9.; 5- A.g.s. 49/10.; 6- A.g.s. 49/11.; 7- A.g.s. 49/11. 8- A:g.s. 49/12. 9- A.g.s. 49/12. 10- A.g.s. 49/13.