Sözlükte “iyi-iyilik, faydalı-faydalılık, imkân, güzellik, üstün-üstünlük, yardım, varlık-varlıklı olmak, servet” gibi anlamlara gelen hayr, terim olarak “Allah’ın kullarına verdiği her türlü nimet ve iyilik, insanların kendileri ve başkaları için faydalı olan tutum ve davranışlar, toplum lehine olan iş ve düzenlemeler” şeklinde tanımlanabilir. Zıttı “şer” olup çirkinlik, fenalık, kötülük demektir.
Kur’ân-ı Kerîm’de 190’a yakın âyette geçen “hayr”ın çok geniş bir anlam alanı bulunmaktadır. Meselâ bir âyette takvadan yani Allah’a saygıdan dolayı günahtan uzak kalmak (Bakara 2/197), başka bir âyette yetimlerin iyiliği için çalışmak (Bakara 2/220) “hayr” olarak nitelendirilmiştir. Yine bir âyette tövbe etmek (Tevbe 9/3), keza bir diğer âyette ölçü ve tartıyı hakkıyla yapmak (Yusuf 12/59), başka bir âyette Allah’ın koyduğu hükümlere riayet etmek (Hacc 22/30) “hayr” şeklinde zikrolunmuştur. Örneklendirmeye devam edecek olursak bir âyette dünya malı ve rahatlık (Hac 22/11), keza bir diğer âyette Allah’ın insanlara lütfedeceği sevaplar (Bakara 2/103) “hayr” diye belirtilmiştir. Taha Sûresi’nin 73. âyetinde ise “Allah hayrdır” buyrularak O’nun mutlak anlamda her türlü iyilik ve kemalin kaynağı olduğu dile getirilmiştir. Başka bir âyette, “Haydi, hep hayırlara koşun, hayırda yarışın” (Bakara 2/148) buyrularak mü’minler hayırda yarışmaya teşvik edilmiştir. Şu âyette ise insanların en küçük hayır ya da en küçük şerrin karşılığını göreceği ifade olunmuştur: “Kim zerre kadar hayır işlerse onun mükâfatını görecek; kim de zerre kadar şer işlerse cezasını görecektir” (Zilzal 99/7-8).
Allah “mutlak hayr” olduğu gibi bütün hayırlar da O’nun elindedir. Zira bir anlamda, maddî ve manevî ihtiyaçlarımızın temininin adı olan “hayr”, sebeplerin değil, doğrudan veya dolaylı olarak ancak ve ancak bizi, sebepleri ve bütün kâinatı yaratanın eseri olabilir. Nitekim Üstad Hazretleri şöyle demektedir: “Bütün hayrât O’nun elinde, bütün hasenat O’nun defterinde, bütün ihsanat O’nun hazinesindedir. Öyle ise hayır isteyen O’ndan istemeli, iyilik arzu eden O’na yalvarmalıdır.”
(Mektubat, 20. Mektup, s. 236)