CÜZ – KÜLL, CÜZ’Î – KÜLLÎ : Mantık ilmine dair meselelerdendir. Cüz parça, küll parçalardan oluşan bütün demektir. Cüz’î parçaya ait, küllî de bütüne ait demektir. Buna misal vermek gerekirse, bir tek insan cüz, bütün insanlardan oluşan insanlık ta küll olur. Cüzî cüze mensup, cüze ait, küllî de külle mensup, külle ait olan demektir. İnsaniyete mensup olan bir tane insan küllî, insanın bir azası mesela bir eli de cüzî olur. Diğer bir misal; Dünya küll, bir elma ağacı küllün bir cüzü olur. Elma ağacı küllî, onun bir dalı da cüzî olur. Kainatın diğer varlıkları buna kıyas edilebilir.
Ve keza mesail-i mantikiyeden küllî ve küll arasındaki fark ile rububiyete dair çok meseleleri öğrenmiş bulunuyorum. Cemal ile ahadiyet, küllî zü cizîyatin / cüziyat sahibi küllî şümulüne dahildir. Celal ile vahidiyet Küll zü ecza / cüzler sahibi küll ünvanına dahildir. (Mesnevî-i Nuriye,s.339.)