“Hakaik-ı meşrutiyetin [demokrasi prensiplerinin] sarahaten [açıkça] ve zımnen [örtülü olarak] ve iznen [müsaade edip onaylamak suretiyle] dört mezhepten istihracı [çıkarılması] mümkün olduğunu dava ettim.” (Eski Said Dönemi Eserleri, s. 124).

Fıkıhtaki dört mezhebin içtihatlarını bu gözle tahlil eden bir çalışma hiç yapıldı mı?

Bediüzzaman bu ifadesiyle Hanefî, Şafiî, Malikî ve Hanbelî fakihlerinin tarih boyunca ortaya koyduğu güçlü ve zengin birikimden hareketle özgün bir anayasa ve kamu hukuku geliştirilebileceğini, böylece “çağdaş hukuk”a da İslâm kaynaklı ciddî katkılar sunulabileceğini vurguluyor.

Sonuç alabilmek için, üniversite çapında köklü bilim kuruluşlarında nesiller boyunca devam etmesi gereken son derece önemli bir çalışma bu. Ama Said Nursî söylemiş ve orada kalmış. Sonra, o istikamette hiçbir adım atılmamış. Oysa başlatılabilmiş ve akabinde nesilden nesile devredilip geliştirilerek devam ettirilebilmiş olsaydı, bundan hem İslâm âlemi, hem bütün insanlık çok büyük istifade ve kazançlar sağlardı.

Bu çerçevede, ülkemizde ciddî gerilimlere sebep olan şer’î-laik hukuk ikilemi yaşanmaz; vahiy prensipleriyle akıl eksenli arayış ve açılımlar ortak zeminlerde buluşur; bunun getirdiği sentezler toplumun önüne yeni ufuk ve pencereler açabilirdi.

Bediüzzaman, “Meb’usana hitap” başlıklı bir makalesinde de milletvekillerine, meşrutiyetteki hakikatleri ve kanun-u esasîdeki [anayasadaki] hükümleri daha mükemmel ve açık şekilde şeriat-ı garradan çıkarıp düzenlemeleri için din âlimlerine başvurmaları çağrısında bulunuyor.

Ve milyonlarca âlim ve dâhînin Kur’ân ve Sünnetteki kat’î nasslardan çıkardığı hüküm ve içtihatlarla Tuba ağacı gibi dal budak salmış; siyaset ve maslahatın gereği olarak herhangi birinin herhangi bir meselesine tutunma yolunun açık olması ile, Kur’ân’daki “Yaş ve kuru ne varsa apaçık bir kitapta yazılmıştır” (En’am Suresi, 59) sırrını asırlardır tefsir eden dört fıkıh mezhebini “sonsuz cevherlerle dolu tükenmez bir hazine” olarak niteliyor Said Nursî.