İran’da UNESCO Dünya Mirası listesine giren bin yıllık Kâbus Kümbeti, İslâm medeniyetinin altın devrine ait bir eser olarak kabul ediliyor.
İran’ın Türkmensahra bölgesinde Ziyari Hanedanlığı’ndan kalma en önemli tarihî yapı niteliğindeki Kâbus Kümbeti, İslâm medeniyetinin altın devrine ait bir anıt olarak asırlara meydan okuyor. UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Kâbus Kümbeti, Abbasi halifeliğine bağlı Ziyari Hanedanlığı Emiri Kâbus bin Veşmgir’in talimatıyla 1006 yılında inşa edilmiş. İran’ın Gülistan eyaletine bağlı Sünnî Türkmen şehri Günbed-i Kâbus’a adını veren bin yıllık kümbet, mimarî özellikleri ve yapı malzemeleriyle dikkati çekiyor.
Dünyanın en yüksek tuğla yapısı
Kırmızı tuğla taşı ve kireçten yapılan kümbet, yaklaşık 15 metrelik bir tepenin üzerinde 53 metre yüksekliğe sahip. Silindirik gövdesi 10 köşeli yıldız şeklinde tasarlanmış. Başşehir Tahran’a bağlı Rey şehrinde bulunan Tuğrul Kümbeti’yle benzerlik gösteren kule, geleneksel Selçuklu ve İslâm mimarisinin özelliklerini taşıyor. Dünyanın en yüksek tuğla yapısı kabul edilen ve 2012 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınan Kâbus Kümbeti, yerli ve yabancı turistlerin de yoğun ilgisini çekiyor.
İslam medeniyetinin altın çağının bir eseri
Dünya Mirası Kâbus Kümbeti Araştırma Merkezi Müdürü Abdulmecit Nurtekani, kümbetin İslâm dünyasının altın çağına ait en önemli eserlerden biri olduğunu belirtti. Nurtekani, “Kulenin inşasında kullanılan bilim ve teknoloji çok ileri bir seviyeye işaret ediyor. Mimarlık ve tarihi üzerine araştırma yapan uzmanlar, Kâbus Kümbeti’ni İslâm medeniyetinin altın çağının bir şaheseri olarak nitelendiriyor.” diye konuştu.
Derin anlayış
Kulenin dilimlerinde kûfi yazıyla işlenmiş kitabelerde “Haza el-kasr el-ali” ifadesinin yer aldığına dikkati çeken Nurtekani, şunları anlattı: “Kasr kelimesi kireç ile inşa edilen yapılar için kullanılıyor. Burada kümbetin ne kadar hikmetli bir bakış açısıyla inşa edildiğini görüyoruz. Meselâ Bismillah lâfzı doğu yönüne yazılmış ve aynı dilimin tepesinde pencere yer almaktadır. Bu çok derin bir anlayışın eseridir. Bunun yapım emrini veren yöneticinin de çok derin bir birikime ve geniş bir ufka sahip olduğunu anlıyoruz. Bu eser aynı zamanda tarihimizde ne kadar büyük bir medeniyete sahip olduğumuzu da göstermektedir.”
Günbed-i Kâbus Kaymakamı Abdulkadir Kerimi de kümbetin dünyanın tuğladan yapılmış en yüksek kulesi olduğunu ifade etti.
AA