Mücevher sanatı alanında çalışmalar yapan, Yrd. Doç. Dr. Fatoş Sarıgül, “Kapalıçarşı’daki el yapımı mücevher ustaları, kendileriyle birlikte, mesleklerini de tarihin tamamlanmış sayfaları arasına kapatıyor” dedi.
İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Fatoş Altınbaş Sarıgül’ün doktora tezinden derleyerek hazırladığı “Bir Dönüşüm Hikâyesi-El Yapımı Mücevherat Ustaları” kitabı çıktı. Yrd. Doç. Dr. Sarıgül, “Kapalıçarşı’daki el yapımı mücevher ustaları, kendileriyle birlikte, mesleklerini de tarihin tamamlanmış sayfaları arasına kapatıyor” dedi. Kitabında Anadolu’daki yüzlerce yıllık birikimi taşıyan el yapımı mücevherat ustalarının küreselleşme karşısındaki mücadelesini ve yenilgisini bilimsel verilere dayandırarak gözler önüne seren Yrd. Doç. Dr. Sarıgül, Kapalıçarşı’daki el yapımı mücevher atölyelerini ziyaret ederek üretim şartlarını, üreticileri, ustaları, kalfaları, çırakları antropolojik yöntemlerle gözlemledi. Ustalarla sohbetler ve anketler gerçekleştiren Yrd. Doç. Dr. Sarıgül, röportajlar yapıp fotoğraflar çekerek gelişimlerini raporladı.
Estetik tek tipleşti
Küreselleşmenin gelişmesi ve teknolojideki hızlı ilerlemenin sonucu olarak hazır yapımın yaygınlaşması, kültürel farklılıkların azalmasına ve estetiğin tek tipleşmesine yol açtığını söyleyen Yrd. Doç. Dr. Sarıgül, “Ürünlerin üretim maliyetleri düşer ve kitlesel erişime olanak sağlarken, biriciklikleri de yitmeye yüz tutmuştur. Yeni dönemin ürünleri tamamıyla cam giydirilmiş binalar, ızgara planlı kent tasarımları, endüstriyel mutfak eşyaları, soyut resimler ve heykeller ile fabrikasyon mücevherlerdir. Bu ürünler göreceli olarak coğrafyadan, farklı kültürel geçmişlerden ve etnik farklılıklardan soyutlanmış görünmektedir. Küresel tüketim için gerçekleştirilen kitlesel üretim ve evrensel tasarımlar karşısında, çeşitlilik ve kişiye özel üretim hızla gerilemektedir” dedi.
Tasarımcılar Ermeni kökenli
Bir antropolog/sosyolog olarak, bu durumun Türkiye’deki gelişimini bilimsel olarak incelemeye karar verdiğini ifade eden Yrd. Doç. Dr. Sarıgül, “Türkiye’deki mücevher tasarımı Kapalıçarşı odaklı gerçekleşmekte. Tasarımcılar ise genel olarak Ermeni kökenli sanatçılardan oluşmakta. İki yıllık bir süre boyunca yaklaşık her hafta Kapalıçarşı’daki el yapımı mücevher atölyelerini ziyaret ettim. Üretim şartlarını, üreticileri, ustaları, kalfaları, çırakları antropolojik yöntemlerle gözlemledim, onlarla sohbetler ve anketler gerçekleştirdim. Röportajlar yaptım, fotoğraflar çektim, gelişimlerini raporladım” şeklinde konuştu. Kültür Sanat Servisi