Dünya üzerinde farklı özelliklere sahip birçok cami var. Çin’de bulunan Xian Camii, dünyanın en eski camileri arasında yer alıyor. Çin’in Guangzhou şehrinde yer alan Huaiseng Camii Sa’d bin Ebû Vakkâs tarafından şehir limanında yapılmış. Tarihî kayıtlara göre 627 yılında inşa edilmiştir. Çin kayıtlarına göre, Sad ibn Ebi Vakkas ve beraberindeki üç sahabe, 616 yılında Habeşistan’dan Kral Necaşi’nin de desteğiyle Çin’e doğru deniz seyahati yaptılar. Tang Hanedanlığı dönemindeki bu seyahat, imparator Yung Wei’nin sıcak karşılaması ve heyetin İslâm’ı özgürce anlatmasına izin vermesinden sonrasında, Çin’in ilk camii olan Fener Kulesi Camii’nin inşasıyla sonuçlandı. Bu caminin diğer bir ismi ise Peygamberimizin (asm) anısına atfen Hatıra Camii idi (Huaisheng Mosque).

Güleçyüz 1995’te bu camiyi ziyaret etmişti

Genel Yayın Yönetmenimiz Kâzım Güleçyüz 1995 Mayıs’ında 9. Cumhurbaşkanı Demirel’le birlikte gittiği Çin’de, ziyaret programı çerçevesinde heyetle birlikte Xian Camii’ni de ziyaret etmiş ve izlenimlerini kaleme almıştı. Çok sür’atli bir değişime sahne olan; eskinin yıkımı ile “modern” yeninin inşasını aynı anda yaşayan Pekin’de, Türk heyeti Çin’in o kendine has havasını bulamadı. İki güne yoğun bir programın sıkıştırılmış olması sebebiyle şehri gezme ve tanıma imkânı bulamayışımız da bunda rol oynadı. Gördüğümüz yerler sıradan bir şehir manzarası çiziyordu. Ama Çin’in eski başşehri Xian’a gittiğimizde durum değişti. Bu şehrin eski bölümünde tamamen “klâsik” Çin görüntüleri hâkimdi. Filmlerde ve fotoğraflarda gördüğümüz Çin sokakları, capcanlı karşımızda idi.

İletişimi sağlayan sihirli cümle!

Ne var ki, dünyanın her yerinde olduğu gibi burada da tarihî doku kaybolmaya yüz tutuyor. Şehir, devâsâ apartman inşaatları ile büyürken eski havasını hızla yitiriyor. Günübirlik gittiğimiz Xian gezisinde en heyecanlı ve duygulu anları Ulu Cami’de yaşadık. Ana caddeden camiye ulaşan sokağa girdiğimizde, tezgâhları başında bize hoşâmedi eden güler yüzlü Çinli Müslümanlarla karşılaştık. Yaşlılar, gençler, kadınlar, kucağına yavrusunu almış dedeler, anne ve babalar... Bu sıcak karşılamayı daha da manalandıran ve gönüller arasındaki “iletişim”i sağlayan sihirli cümle, Müslümanların bilinen parolasıydı: “Selâmün aleyküm.” “Aleyküm selâm.”

Demirel coşkuyla karşılanmıştı

Cami girişinde Cumhurbaşkanı, coşkulu ilâhilerle karşılandı. Başına bir takke giydirildi. Heyecanla ve muhabbetle kucaklandı. Çin mimarî stilinde çok mükemmel bir külliye şeklinde inşa edilen camide ibadet mahalli, medrese, sohbet odası ve diğer bölümler ayrı ayrı tanzim edilmiş. İmam Hacı Muhammed YouNusi Maliangji Demirel’i gezdirirken, çeşitli duâlar ve sûrelerle beraber, bir de ezan okudu. O okurken, Demirel de kıpırdayan dudaklarıyla iştirak ediyordu. Camide çok hislendiğini gördüğümüz Demirel, imama Türkiye’den getirdiği bir Kur’ân-ı Kerîm hediye etti. İmam heyecanla Kur’ân’ı açarak Fatiha Sûresini yüksek sesle okudu. Sûrenin bitiminde cemaat hep birlikte “Amin” dedi. Xian Camii imkânsızlıklar sebebiyle bir miktar bakımsız kalmış. En üst seviyede yapılan bu ziyaretten sonra Türkiye’nin hem camiye, hem Çin Müslümanlarına yardımcı olması beklenir. Demirel, İmam Hacı Muhammed’i Türkiye’de görmek istiyor. Bunun talimatını cami çıkışında Pekin Büyükelçimize verdi. 

(Kâzım Güleçyüz, Demirel’le Dünya Turu, s. 61-3)

Haber: Merve İRİYARI