Zamanımız silâhla savaşma devri değildir. Çünkü bu zamanın insanları medenidir. Bediüzzaman Said Nursî’nin tesbiti ile “Medenilere galebe çalmak ikna iledir. Söz anlamayan vahşiler gibi icbar ile değildir.” (Nursî, Divan-ı Harb-i Örfi, s. 64.)

*

Asrımız devletlerin “insan hak ve hürriyetleri”ne önem verdiği, “din ve vicdan hürriyeti”nin kabul edilerek anayasalara girdiği ve “hukuk devleti” kavramının esas alınarak uygulamaya çalışıldığı medeni bir dönemdir. Elbette “cihad” kavramı da bu medeni dönemde yerini alacaktır.

Bütün bunları ta asrın başında nazara alarak bizim dikkatimize sunan Bediüzzaman Said Nursî, medenilerin “laiklik” kavramını izah etmek için ele aldığı “dinde zorlama yoktur” (Bakara, 2:256.) âyetini “Bu âyet 1350 tarihine mana-yı işari ile parmak basar ve der ki: ‘Gerçi o tarihte dini dünyadan tefrik ile dinde ikrah ve icbara ve mücahede-i diniye ile ve din için silâhla cihada muarız olan hürriyet-i vicdan, hükümetlerde bir kanun-i esasi ve bir düstur-u siyasî oluyor. Ve hükümet laik Cumhuriyete döner. Fakat ona mukabil, manevî bir cihad-ı dini, iman-ı tahkiki kılıcıyla olacaktır. Çünkü dindeki rüşd-ü irşad ve hak ve hakikati gözlere gösterecek derecede beyan eden bir nur Kur’ân’dan çıkacak” (BSN, Şuâlar, İstanbul, 1997, s. 243.) şeklinde yorumlayarak Kur’ân’ın manevî mücahedesine dikkatleri çekmektedir.

*

Bediüzzaman’a göre, zamanımızda cihad şeklini değiştirmiş ve “cihad-ı manevî” adını almıştır. Artık farz olan cihad vazifesi manevi olarak hükmünü icra edecek ve her Müslüman manevî hizmetlere yönelecektir. Bunun için cihad her Müslüman’a “farz-ı ayn” olmuştur. Bu da “İman-ı tahkikiyi Kur’ân’dan ders almak ve muhtaç olan insanlara iman dersi vermek” şeklindedir.

*

Yüce Allah, Kur’ân-ı Kerîm’de: “Ehl-i kitapla en güzel şekilde mücadele edin. Güzellikle, yumuşaklıkla, delil ve ispat yoluyla onlara Yaratıcının birliğini anlatın. Ancak onlardan zulme sapanlar müstesnadır. Onlara deyin ki: ‘Bize indirilene de, size indirilene de inandık. Bizim ilâhımız da sizin ilâhınız da birdir. Biz ancak O’na boyun eğeriz.” (Ankebut, 29:46.) 

“Sen onların kötülüklerini en güzel hasletlerle, şirk ve inkârlarını da en güzel tevhid delilleri ile defet. Onların yakıştırdıklarını biz daha iyi biliriz.” (Mü’minun, 23:29.) 

Bu âyetlerde manevî cihad dersi verilmektedir. Bunun en güzel yolu da iman ve İslâm hakikatlerini öğrenmek, öğretmek, nefsinde yaşayarak örnek olmaktan geçmektedir. 

Evet, “Gerçek mücahit, Allah için nefsi ile cihad edendir.” (Feyzu’l-Kadir, 2: 31.)