Allah kuşa uçmak için kanat, insana da çalışmak için el ve ayak vermiştir.
İnsan diğer varlıklardan mümtaz ve şerefli olarak yaratılmıştır. El ayak ve azalar ile beraber onları çalıştıracak “Akıl” gibi büyük bir nimeti de beraberinde insana ihsan etmiştir.
Çalışmamak, Allah’ın verdiği vücudu hayırlı ve helâl kazanç peşinde yormamak, aklı ve hayali çalıştırmamak, kabiliyetlerini geliştirmemekle insan kendisini tehlikeye atmaktadır. Bu sebeple yüce Allah Kur’ân-ı Kerîm’de “Kendi kendinizi tehlikeye atmayın. İyilik ve ihsanda bulunun. Şüphesiz Allah ihsan sahiplerini sever.” (Bakara Sûresi, 2:195.) buyurur. İhsan işi güzel ve sağlam yapmak demektir.
Peygamberimiz de (asm) “Allah her şeyde ihsanı farz kılmıştır” (Müslim, Sayd, 57; Ebû Dâvûd, Edâhî, 11; Tirmizî, Diyât, 14; Nesâî, Dahâyâ, 22,26,27; İbn Mâce, Zebâih, 3.) “Allah u Teâlâ, bir iş yaptığınız zaman onu sağlam ve güzel yapmanızı sever” (Beyhakî, Şüabü’l-İman, 4:334.) buyurdular. Ayrıca “Allah çalışan ve işini güzel yapan san’atkâr mü’min kulunu sever” (Taberani, Evsat, 8:80; Beyhaki, Şuabu’l-İman, 2:88) buyurarak, çalışmayan tenbel kulunu sevmediğini bize haber vermiştir.
Peygamberimiz (asm) yine “Allah’ım! Acizlikten, tembellikten, cimrilikten, korkaklıktan, Sana sığınırım.” (Buhari, Daavat, 38; Müslim, Zikir ve Duâ, 18.) buyurarak duâ etmesini iyi düşünmemiz gerekir.
**
Allah çalışanın emeğini zayi etmeyeceğini bize bildirmiştir. “İnsan için çalıştığının karşılığı vardır; çalıştığının karşılığını mutlaka görecektir” (Necm Sûresi, 53:39-40.) buyurmuştur. O zaman “Emeğim zayi olur.” “Emeğime yazık olur” diye düşünerek tembellik yapmak doğru değildir. “Tevekkeltü Alellah” yani, “Allah’a tevekkül ettim” diye akıllıca çalışmak gerekir.
Çalışmak yetmeyebilir, çalıştırmak da gerekir. Bunun da kuralı “adama iş bulmak değil, işe adam bulmak” şeklinde olmalıdır. Allah her insana bir kabiliyet vermiştir. Her adamı bir iş için yaratmıştır. Öyle ise işi esas alarak işin güzel, sağlam ve temiz olması, sonuçta verimli olması için ehil olana vermek gerekir.
Peygamberimiz (asm) “İşler ehil olana verilmediği zaman kıyameti bekleyiniz.” (Buhari, İlim, 2.) buyurarak işte usta ve ehil olmaya çalışacağımız gibi işimizi de ehil olanlara havale etmemizi istemiştir.
Başarılı ve verimli olmanın, emeği zayi etmemenin kuralı budur.
**
Bedeni verimli çalıştırmak ancak akıl ve ilimle olur. Bilgisi olmayan ve aklını kullanmayan boşa çalışmış olur. Ne demişler “Akıllı vücudunu çalıştırıp yormadan önce aklını çalıştırır.”
Öyle ise; önce hayal et, hayalini çalıştır ki, bir hedefin ve amacın olsun...
Sonra aklını çalıştır ki, bu amacına kısa zamanda ulaşabilesin...
Bir işe girişmeden önce o konuda gerekli bilgi sahibi ol...
Bilmediğin sulara dalarsan bilmelisin ki, boğulursun...