Hicret “hicran” kökünden türemiştir, “bir şeyi terk ederek bir başka şeye yönelmek” anlamına gelmektedir. Daha çok “bir yerden bir başka beldeye göç etmek zorunda kalmak” anlamında kullanılmaktadır.

Peygamberimiz (asm) Mekke’den Medine’ye hicret etmek zorunda bırakılmıştır. 

Neden hicrete zorlanmıştır?

İstibdad-ı mutlak ve zulümden dolayı...

**

Kur’ân-ı Kerîm Mekke’den Medine’ye hicret etmek zorunda kalıp hicret edenlere “Muhacir” onlara yardım eden Medinelilere de yardım edenler anlamında “Ensar” adını vermiştir. Rabbimiz şöyle buyurur:  “İslâm’ı ilk önce kabul eden muhacirler ve ensar ile iyilikle onlara uyanlar var ya, Allah onlardan razı olmuş, onlar da Allah’tan razı olmuşlardır…” (Tevbe Sûresi, 9:100.)

Neden Allah onlardan razı olmuştur?

Çünkü onlar akılları ve kalpleri ile hak ve hakikati görmüş kabul etmiş ve iman etmişlerdir. Her türlü işkence ve zulme direnmiş ve imanlarında sebat etmişlerdir. Sonra Allah için, hak ve hakikat uğruna dünyalarını, sevdiklerini, mallarını ve mülklerini terk etmişlerdir. 

Neden hicret etmişlerdir?

İstibdaddan ve zulümden hürriyete hicret etmişlerdir. Zira istibdad ve baskının olduğu yerde imana hizmet olmaz, inancını ve fikrini açıklayamazsın. Bir başkasına anlatamazsın; vatana ihanet ve geleneğe karşı çıkmakla suçlanır ve hain ilân edilirsin. Herkes size hain gözü ile bakar. Tecrit edilirsin ve sizinle kimse teşrik-i mesai etmez. İbadetine engel olunur. Kur’ân okuyamazsın. Yasaktır. Namaz kılamazsın. Yasaktır. 

Sahabeler bu baskı ve istibdadada dayanamayarak Peygamberimizden (asm) izin istediler. Peygamberimiz (asm) önce “Habeşistan’a gidin orada adil bir padişah var. O sizi himaye eder” buyurdu. Sahabeler iki defa Habeşistan’a hicret ettiler.

Daha sonra Kureyş müşrikleri Peygamberimize (asm) “Su-i kast” tertip edince yüce Allah Medine’ye, hicret etme izni verdi. Peygamberimiz de (asm) Medine’ye istibdad ve baskıdan hürriyete hicret etti.

**

İstibdad kalkınca hicrete gerek kalmaz. 

Peygamberimiz (asm) “Mekke’nin fethinden sonra hicret yoktur; ancak niyet ve cihad vardır” (Müslim, İmaret, 85.) buyurdular. Zira bundan sonra artık baskı ve istibdad ortadan kalkmıştı.

Yüce Allah bundan sonra hicretin anlamını genişletti ve “Kötülüklerden hicret et!” (Müddessir Sûresi, 74:5.) ferman etti. Peygamberimiz de (asm) bu âyete ittibaen “Muhâcir, Allah’ın yasakladığı kötülük ve günahlardan uzaklaşan kimsedir.” (Buhârî, İman, 4; Ebu Davud, Cihad, 4.) buyurdular. 

Peygamberimize (asm) “Hangi hicret daha faziletlidir?” diye sordular.  “Allah’ın yasakladığı şeyleri terk etmendir.” buyurdu. (Nesâî, Bey’at, 4148.) Sonra “Müslüman, dilinden ve elinden Müslümanların selâmette kaldığı kimsedir. Muhâcir de, Allah’ın yasakladığı şeyleri terk edendir.” (Buhârî, Rikak, 71; Müslim, İman, 4.) buyurdular.

Peygamberimize (asm) “Fitne zamanında ne yapmayı tavsiye edersin?” diye sordular. “Ortalık kargaşa içindeyken, fitne yaygınken ibâdet etmek, bana hicret etmek gibidir.” (Müslim, Fiten, 130.) buyurarak bulunduğun yerde sebat ederek ibadete devam etmeyi tavsiye buyurdular. 

**

Yeni bir hicri yıla girmişken bizlere yakışan geçmişin muhasebesini yapmak, isyandan itaate, günahtan tövbeye, istibdaddan hürriyete, zayıf ve taklidî imandan kuvvetli tahkikî imana, riyadan ihlâsa, düşmanlıktan dostluk ve kardeşliğe, kibir ve gururdan tevazuya, cehaletten ilme, tembellikten çalışmaya, zulümden adalete ve kötülükten iyiliğe hicret etmemiz gerekir. Böylece hicretin manasını ruhumuzda yaşamış ve hicret sevabını da hak etmiş oluruz.