“Ey hürriyet-i şer’î!
Öyle müthiş ve fakat güzel ve müjdeli bir sadâ ile çağırıyorsun. Benim gibi bir Şarklıyı tabakat-ı gaflet altında yatmışken uyandırıyorsun. Sen olmasa idin, ben ve umum millet zindan-ı esarette kalacaktık. Seni ömrü ebedî ile tebşir ediyorum.
Eğer aynü’l-hayat Şeriatı menba-ı hayat yapsan ve o Cennette neşv ü nema bulsan, bu millet-i mazlûmenin de eski zamana nisbeten bin derece terakki edeceğini müjde veriyorum. Eğer hakkıyla seni rehber etse, ağraz-ı şahsî ve fikr-i intikam ile sizi lekedar etmezse, “Büyüklük Allah’ındır; minnet de onadır” ki, bizi kabr-i vahşet ve istibdattan ihraç ve cennet-i ittihat ve muhabbet-i milliyeye dâvet etti. (Divan-ı Harb-i Örfi, s. 73.)
**
Bediüzzaman özetle şöyle diyor: Asya’daki mazlûm milletlerin uykudan uyanması, esaretten kurtulması ve terakki etmesi hürriyete bağlıdır. Hürriyet şahsî düşmanlıkların ve intikam düşüncesinin aleti yapılarak lekelenmez; dinin “sıdk, adalet, meşveret, itaat, hamiyet” gibi temel prensiplerine dayanırsa bu mazlûm millet eskisinden bin derece daha terakki edecektir.
Ya aksi olursa?
**
Bediüzzaman şahıs hakimiyetinin istibdadı doğuracağını, hürriyetin ise kanun hakimiyetine bağlı olduğunu ifade etmektedir. “Kuvvet kanunda olmalı. Yoksa, istibdat tevzi olunmuş olur.” (Divan-ı Harb-i Örfi, Hakikat, s. 65.)
Hürriyet ve “Meşrûtiyetin sırrı, kuvvet kanundadır, şahıs hiçtir. İstibdâdın esâsı, kuvvet şahısta olur, kânunu kendi keyfine tâbî edebilir.” (Münâzarât, 37.)
**
Bediüzzaman 1922’de Ankara’ya TBMM’ye geldiği zaman meclisin şahıs istibdadına alet olmaması gerektiği dersini verdi. TBMM açılmıştı ve Anayasa’sı henüz yürürlükte olan 1876 yılında yapılan “Kânûn-i Esâsî” idi.
23 Aralık 1876’da ilân edilen 113 Maddelik “Kânûn-i Esâsî’” 20 Nisan 1924’de 105 Maddelik “Anayasa”nın ilânı ile yürürlükten kalkmıştır. 1921 Anayasası olarak bilinen “Teşkilât-ı Esasiye Kanunu” ise 10 Maddelik bir Kanundan ibaret olup 10. Maddesi “Kânûn-i Esâsî’nin bu maddelere aykırı düşmeyen hükümleri eskisi gibi yürürlüktedir” şeklindedir.
Bediüzzaman “Kuvvet kanunda olmalı” derken “Kânûn-i Esâsî”nin hakim olması gerektiğini ifade ediyordu. Ama ne var ki 1924’de yeni Anayasa yapılarak “Kânûn-i Esâsî” yürürlükten kaldırıldı ve 1924 Anayasası “Tek Parti ve Tek Adam” hakimiyetini getirdi.
**
1924 Anayasa’sı 1961 Askerî Darbesi ile yürürlükten kaldırıldı ve 157 asıl ve 11 geçici Madde’den ibaret 9 Temmuz 1961 “İhtilâl Anayasası” yapıldı. Halkoylaması sonucu % 61.5 “Evet” oyu ile kabul edildi.
1961 Anayasası da 12 Eylül 1980 Askerî Darbesi ile yürürlükten kaldırıldı. Darbenin “Danışma Meclisi” tarafından yapılan yeni Anayasa bu defa % 91.37 “Evet” oyu ile kabul edildi.
Yıl 2016 ve yine “Anayasa” tartışmaları ve yine TBMM ve Başbakan devre dışı... 1924 yılları özlemi ve metodu ile yeni bir Anayasa yapılırsa acaba sonuç milleti tatmin edecek midir? Yoksa yeni Anayasa arayışları devam edecek midir?
**
Bediüzzaman 1922’de henüz 1924 Anayasası yapılmadan önce ne diyordu?
“Şu inkılâb-ı azimin temel taşları sağlam gerek. ... Meclis elinde bulunmayan ve meclis tarikıyla olmayan böyle bir kuvvet, inşikak-ı asaya sebebiyet verecektir. İnşikak-ı asa ise, “Allah’ın dinine ve Kur’ân’a hep birlikte sımsıkı sarılın.” (Al-i İmran Sûresi: 103.) âyetine zıttır. Zaman, cemaat zamanıdır. Cemaatin ruhu olan şahs-ı manevî daha metindir ve tenfiz-i ahkâm-ı şer’iyeye daha ziyade muktedirdir. Halife-i şahsî, ancak ona istinad ile vezaifi deruhte edebilir.” (Tarihçe-i Hayat, 224-225.)