Birincisi, sağlam olan beş duyumuzla kazandığımız bilgilerdir. İkincisi, akıl yürütme yolu ile elde edilen bilgilerdir. Ancak bunlar matematiksel ve mantık kuralları çerçevesinde ispat edilebilir bilgiler olmalıdır. Üçüncüsü de doğru haberlerdir. Doğru haber ise ikiye ayrılır. Birincisi, Peygamberimizden (asm) rivayet edilen ve doğruluğu sabit olan haberler; ikincisi ise, mütevatir haberlerdir.  

Yalan söylemek üzere birbirleri ile anlaşmaları mümkün olmayan bir topluluk tarafından rivayet edilen haberlere mütevatir haber denir.  Bir cemaat ve birden fazla raviler tarafından Peygamberimizden (asm) rivayet edilen hadislere de “mütevatir hadis” adı verilmektedir.

Mütevatir haber veya hadis ya mana itibariyle mütavatirdir veya hem mana hem de lâfız yönü ile mütevatirdir. Hem lâfız hem anlamı aynı olursa bu hem anlamı hem lâfzı mütevatir denir. Peygamberimizin (asm) “Kim bana yalan isnat ederek bir hadis uydurursa Cehennemdeki yerini hazırlasın” (Buhârî, İlim 38; Cenâiz, 34; Enbiyâ, 50; Müslim, Mukaddime 1, 3; Zühd, 72; Tirmizî, İlim, 8; İbn Mâce, Mukaddime 4, 5; Ebu Dâvud, İlim, 4; Edeb, 4314; Dârimî, Mukaddime, 46; Müsned-i Ahmed, 4:47, 57; 5:297, 310) hadisi hem lâfzen hem de mana bakımından mütevatir bir hadistir. Çünkü bu hadisi 72 sahabi çeşitli yollardan aynı lâfızlarla rivayet etmiş, bütün hadis kitaplarında farklı sahabelerin ağzından aynı şekilde yazılmıştır. 

Mana itibariyle mütevatir olan hadise gelince, raviler genel anlamda ittifak ettikleri halde, farklı lâfızlarla ifade ettikleri hadislerdir. İlmin ve ilim sahiplerinin üstünlüğü ile ilgili bir kısım hadisler bu şıkka örnek gösterilebilir. Rivayetler farklı lâfızlarla da gelmiş olsa aynı manayı ifade etmektedirler. “İlim öğrenmek kadın erkek bütün Müslümanlara farzdır” (İbn-i Mâce, Mukaddime, 7) hadisi 19 sahabeden farklı lâfızlarla rivayet edilmiştir. Bazıları “kadın erkek” ifadesini kullanmamışlardır. 

Her iki çeşit mütevatir hadisler zarurî ilim ifade eder ki bu ilme “ilme’l-yakîn” denir ve sahih hükümlere kaynaklık teşkil ederler. Mütevatir hadislerin Peygamberimize (asm) nispeti de kesinlik ve kat’iyet ifade eder. Bu sebeple “Mi’raç” gibi mütevatir bir yolla gelen bir hükmü kabul etmeyen dalâlete sülûk etmiş olur. Çünkü mütevatir bir hadisin tasdiki gerekir. Eğer emir ve yasak gibi bir hüküm ihtiva ediyorsa onunla amel etmek vacip olur.

Hadis ilmine göre “Mütevatir” rivayet zincirinin çok olması ve bu zincirdeki sağlamlık olarak kabul edilir. Zira hadis ilmi bir bakıma “isnad ilmi”dir. Hadis usûlcüleri daha çok hadisdeki anlamdan ziyade senedindeki kuvvet ve zaaf noktasına bakmaktadırlar. Bu bakımdan ilim erbabı arasında mütevatir sayılan bir husus onlarca mütevatir kabul edilmeyebilir. Bu sebeple büyük cemaatler ve sahabe toplulukları önünde vuku bulan Peygamberimizin (asm) mu’cizeleri mütevatir senetlerle değil de “Ahad” rivayetlerle hadis kitaplarına geçtiği için senet bakımından mütevatir hadisler sınıfına alınmamıştır. Bu bakımdan meşhur hadisler ile ıstılâhtaki mütevatir hadisler arasında fark vardır. Manen mütevatir hadisleri bu anlamda kabul etmek lâzımdır. Mütevatir hadislerin bir kısmında belirli bir isnat yoktur. 

Sahabelerden bize gelen tevatürün en güçlüsü hem istişareyi, hem icmayı üzerinde taşıyan “Kitap” yani Kur’ân-ı Kerîm’dir. Bu bakımdan Kur’ân-ı Kerîm konusunda hiçbir şüphe yoktur. Kur’ân-ı Kerîm bize icma ve tevatür yolu ile geldiği halde, sünnet hem tevatür, hem de ahad yolu ile bize gelmiştir. Tevatür ile gelenler ahkâma merci olmuşlar, ahad rivayetler ise sünnetin diğer yönünü teşkil etmiştir.