Şimdi de, elimize mikro âlemleri gözlemleyebilecek bir mikroskop alalım ve mikro âlemlerdeki Allah’ın kayyumiyet tecellilerini görmeye çalışalım.

Mikro âlemde göreceğimiz ilk olay o kadar küçük âlemlerde de aynen makro âlemde olduğu gibi bazı dengelerin, intizamın ve nizamın çok ince ve dakik olarak geçerli olduğunu görmektir.

İlmen sabittir ki, maddelerin en küçük parçası olarak bilinen ve maddenin kendi özelliğini taşıyan parçası atomdur. Atom, ortada bir çekirdek ve onun etrafında bir veya birçok hayali yörüngelerde dönen (-) elektrik yüklü parçacıklardan-elektron oluşmuştur.

Çekirdeğin içinde ise, (+) elektrik yüklü proton denilen parçacık ile nötron denilen elektrik yükü olmayan bir parçacık vardır. Bunlardan başka son zamanlarda da bu parçacıklardan daha da küçük daha değişik isimlerle isimlendirilen parçacıklar (nötrino, foton, pozitron, bozon v.b) keşfedilmektedir. 

İşte bu mikro âlemin işleyişi de, devamlılığı da, kararlılığı da belli kanunlar içerisinde Hayy-ı Kayyum tarafından sağlanmıştır.

Atomun çekirdeğine baktığımızda, aynı elektrik yüklü protonların dağılmadan bir arada tutulması (Çünkü, aynı elektrik yüklü parçalar birbirini iter), çekirdek etrafında çok büyük bir hızla dönen elektronun yörüngesinden fırlayıp gitmemesi (Çünkü, bir merkez etrafında hızla dönen bir madde merkezkaç kuvvetin etkisiyle merkezden hızla uzaklaşır) bir madde içindeki atomların birbiriyle ilişkisi ve farklı maddelerin atomlarının birbiriyle eşleşerek farklı bir madde meydana gelmesi hepsi belli kanunların bu küçük parçalar (zerreler) arasında işlemesiyle sağlanmıştır.

Ve bu kanunlar (elektronla proton arasında çekim kuvveti, çekirdek içinde zayıf nükleer kuvvet, elektromanyetik kuvvet vb. gibi.) vasıtasıyla kararlılık ve devamlılık sağlanır. Bu kuvvetlerden birisinin bile çok az zayıflaması veya artması o atomun dengesini bozacak, devamında o maddenin dengesi bozulacak ve bu dengesizlikler zinciri devam ederek sonunda kâinat dengesinin bozulmasına sebebiyet verecektir. (İlk yazımızdaki Nispet-i Kayyumiyet konusu)

Bu konuda Üstad Said Nursî şöyle noktayı koyuyor ; “Evet, zerrelerdeki cilve ise, zerreler taifesini Vacibü’l Vücudun havliyle, kudretiyle, emriyle, muntazam ve muhteşem bir ordu hükmüne getirmiştir. Eğer bir saniye o kumandan-ı Azamın emri ve kuvveti geri alınsa (yani, kayyumiyet tecellisi kesilse), o çok kesretli, camid, şuursuz taife (zerreler), başıbozuklar hükmüne gelecekler, belki bütün bütün mahvolacaklar.”1

Özetle söylemek gerekirse makro âlemin de mikro âlemin de dengesi ve devamlılığı Birisi tarafından belli kanunlar muvacehesinde sağlanmış ve devam ettirilmektedir. 

O Birisi de Zat-ı Hayy-ı Kayyum olan Allah’tır.

Dipnot: 1- Lem’alar, s. 335.