Müsbet hareketin diğer farklı bir tarafını da tarihte, Hindistan/Gandi örneğinde görüyoruz.
Bunun ismi daha sonra İngiltere’de yayılmaya başlayıp bütün dünyaya dağılan ‘Sivil itaatsizlik’1 denen hareket.
Bunun Türkiye ve İslâm dünyasındaki en büyük ve etkili uygulayıcısı ise, Bediüzzaman Said Nursî’dir. Nasıl mı?
Verildiği mahkemelerde kendisine tevcih edilen suçlamalardan biri olan; ‘“Sen ve bir iki risalen rejime ve usulümüze muhalif gidiyorsunuz.”2 Sözüne karşı, ‘On sekiz sene sükûttan sonra mecburiyet tahtında bu istida mahkemeye ve sureti Ankara’ya makamata verilmişken, tekrar vermeye mecbur olduğum iddianameye karşı itirazname”sinde şunları söylüyor; “Bir şeyi reddetmek ayrıdır, kalben kabul etmemek ayrıdır ve amel etmemek bütün bütün ayrıdır. Ehl-i hükümet ele bakar, kalbe bakmaz. İdare ve asayişe ilişmeyen şiddetli muhalifler, her hükümette bulunur.”3
Başka bir örnek de, Emirdağ Lâhikası adlı kitabın, “Umum Nur Talebelerine Üstad Bediüzzaman’ın vefatından önce vermiş olduğu en son derstir” başlıklı mektubun hemen başında, asayişi önlemek için, vazifemizin menfi değil müsbet hareket olduğunu belirtmesidir:
“Aziz kardeşlerim, Bizim vazifemiz müsbet hareket etmektir. Menfî hareket değildir. Rıza-yı İlâhîye göre sırf hizmet-i imaniyeyi yapmaktır, vazife-i İlâhiyeye karışmamaktır. Bizler âsâyişi muhafazayı netice veren müsbet iman hizmeti içinde herbir sıkıntıya karşı sabırla, şükürle mükellefiz.”4
Yine Tarihçe-i Hayatta yer alan müdaafanın tetimmesinde; “Diyorlar ki: Sen, şapkayı başına koymuyorsun; mahkeme gibi çok resmî yerlerde başını açmıyorsun. Demek, o kanunları reddediyorsun. O kanunları reddetmenin cezası şiddetlidir.”
Elcevap: Bir kanunu reddetmek başkadır ve o kanunla amel etmemek bütün bütün başkadır. Evvelkinin cezası idam ise; bunun cezası ya bir gün hapis ve bir lira ceza-i nakdî veya bir tekdir veya bir ihtardır. Ben o kanunlarla amel etmiyorum; hem, amel etmekle dahi mükellef olamıyorum. Çünkü münzevî yaşıyorum. Bu kanunlar husûsî menzillere girmez.”5
İşte Üstad, hem yazmış, hem söylemiş hem de hayatıyla bizzat göstermiştir ki, müsbet hareket lâzımdır.
Dipnotlar:
1- Sivil yönetim tarafından uygulanan yasaların özüne uyarak yasalara riayet etmeme, karşı koyma veya kötülüğe karşı aktif, ama şiddet unsuru ihtiva etmeyen direniş anlamındaki hareket.(http://tr.wikipedia.org/wiki/Sivil_itaatsizlik.
2- Şuâlar, 307.
3- Şuâlar, 307. 4- Emirdağ Lâhikası, 455. 5- Tarihçe-i Hayat, 208.