Sanayide, Kaizen1 uygulamasında, küçük küçük başarılar-iyileştirmeler işleri mükemmele ulaştırır.
İhlâs Risalesi’nde, sırr-ı ihlâsı ve samimî ittifakı kuvvetleştirecek iki misalden ikincisinde; iğne yapan kişilerin bir günlük çalışmalarında her şeyi kendileri yaptıklarında her biri günde 10 iğne yapabiliyorken, “Her birisi iğne yapmak san’atında yalnız cüz’î bir işle meşgul olup, iştigal ettiği hizmet basit olduğundan vakit zayi olmayıp, o hizmette meleke kazanarak, gayet sür’atle işini görmüş. Sonra, o teşrik-i mesai ve taksimü’l-a’mal düsturuyla olan san’atın semeresini taksim etmişler. Her birisine bir günde üç iğneye bedel üç yüz iğne düştüğünü görmüşler.”2
Bilgilerin üzerine eklenen anlık, yeni ve küçük bilgi kırıntıları insanın bilgisini arttırmakta, insanı âlim konumuna veya o işte usta-uzman getirebilmektedir.
İnsanların hayatlarında da, küçük küçük başarılar ”İki günü eşit olan ziyandadır.” hadis-i şerifi çerçevesinde veya ‘Damlaya damlaya göl olur’ atasözüne göre insanı mükemmelliğe ulaştırır.
Yani kısaca, “Eski hal muhal; ya yeni hal veya izmihlâl.”3 denebilir.
İnsan hayatı boyunca mutluluğu yakalayabilmek için bazı şeyleri olumlu yönde değiştirmeye çalışmalıdır.
Nasıl mı?
Cemiyette iki çeşit değişkenlik vardır.
1. Kontrol edilebilen değişkenler.
2. Kontrol edilemeyen değişkenler.
Bunların her ikisi de kaliteye bağlıdır.
Şahıs–Toplum–Ülke kaliteleri sırasıyla bu değişkenleri etkilemektedir.
Önce şahısların kalitesini, ikinci olarak toplumun kalitesini ve son olarak ta ülkenin kalitesini arttırdığımızda toplam kalite artacaktır.
Bunun nasıl olacağını Üstad Said Nursî şu şekilde özetlemiştir:
“Tertib-i mukaddematta tefviz tembelliktir; terettüb-i neticede tevekküldür. Semere-i sa’yine ve kısmetine rıza kanaattir, meyl-i sa’yi kuvvetlendirir; mevcuda iktifa, dûnhimmetliktir.”4
Yukarıdaki cümleden anladığımızı aktarırsak yanlış anlaşılmış olmayız her halde.
Bir şeyi oluşturan vasıtaları, sebebleri göz ardı edip neticenin oluşmasını Allah’tan beklemek, tembelliktir. Ama kendi üzerine düşen her şeyi yaptıktan sonra neticeyi Allah’tan beklemek gerçek tevekküldür. Bundan sonra Allah’ın kendi çalışmasına karşılık verdiği sonuca katlanmak ve sabırla karşılamak da kanaattir. Bu, çalışmaya meyli kuvvetlendirir. Fakat eldekine razı olup hiç çalışmayıp, gayret etmeyip Allah’tan iyi şeyler beklemek iyi bir şey değil ve gelişmenin ilerlemenin en büyük engellerinden biridir.
Dipnotlar:
1- Kaizen: Belirli bir zaman diliminde müşteri memnuniyetinin arttırılması ve rekabet güçlerinin etkilenmesi amacıyla süreçlere yönelik, çalışan, süreç, zaman ve teknolojide yavaş yavaş; fakat çok sayıda hızlı bir gelişme sağlamayı ve maliyetlerde bir düşmeyi ifade eden bir kavramdır. Japonca, bir birleşik sözcük olan Kaizen’i oluşturan sözcüklerden kai değişim, zen ise daha iyi anlamına gelmektedir.(Wikipedi)
2- 21. Lem’a.
3- Münâzarât, s. 52.
4- Mektubat, Hakikat Çekirdekleri 95, s. 808.