"Ümitvar olunuz, şu istikbal inkılâbı içinde en yüksek gür sada İslâm'ın sadası olacaktır."

Piyasalar

150’liklerin vatandaşlıktan çıkarılması

M. Latif SALİHOĞLU
28 Mayıs 2019, Salı
Mahiyetini çok az kişinin bildiği “150’likler” hadisesi, yakın tarihimizin çok acı bir sayfasını teşkil ediyor.

1 Haziran 1924’te, Osmanlı’nın son demlerinde tanınmış olup tehlikeli olarak kabul edilden 150 kişinin Türkiye’ye girişleri yasaklandı; aynı zamanda görüldüğü yerde öldürülmelerine karar verildi.

Re­jim mu­ha­li­fi o­la­rak gö­rül­en bu kimseler hakkında, 28 Mayıs 1927 tarih ve 1064 sa­yı­lı ka­nunla,  bu kez vatandaşlıktan çıkarılmasına karar verildi.

Meşhûr 150'likler listesine dahil olanlar, Mustafa Kemal ve arkadaşları tarafından Millî Mücadelede düşmanla işbirliği yapmış kişiler olduğu gerekçesiyle, bir bakıma "vatan haini" ilân edilmişlerdir.

Liste, ilk başta daha uzundu. II. Lozan görüşmeleri (1923) esnasında, liste alabildiğine kısaltıldı ve 149 kişiye indirgendi. Düz hesap olsun ve dile kolay gelsin diye, her nasılsa "Köylü Gazetesi" sahibi Refet Beyin ismi de eklenerek, yuvarlak sayı 150'ye çıkarılmış oldu.

1 Haziran 1924'te kesinlik kazanan 150'likler listesinin başında Sultan Vahdeddin'in yakın maiyeti yer alıyordu. Onları, Şeyhülislâm M. Sabri Efendi ile arkadaşları, Anzavur Ahmet, Çerkes Ethem ve Enver Paşa gibi meşhurların hem şahısları, hem de onlara yakın isimler takip ediyordu.

Kategorik olarak, İngiliz Muhibbân Cemiyeti üyeleri ile Kürdistan Teâli Cemiyetinin kurmay kadrosundaki isimler, listede ağırlıklı olarak yer almış durumdaydı.

Hacı Sami öldürüldü

İsmi söz konusu yasaklılar listesinde bulunan Sami Kuşçubaşı ve birkaç arkadaşı, 27 Ağustos 1927'de Ege'deki Sisam Adasından Anadolu'ya geçmeye çalıştığı esnada, Karaburun sâhilinde ateşli silâhlarla vurularak öldürüldü. Beraberinde bulunan birkaç arkadaşı da yaralı halde ele geçirilerek çeşitli cezalara çarptırıldı.

Hacı Sami, Osmanlı Teşkilât-ı Mahsusa reisi Eşref Sencer Kuşçubaşı'nın kardeşi, aynı zamanda bu teşkilâtın bir üyesi idi.

Hacı Sami'nin 150'likler listesine dahil edilmesinin asıl sebebi ise, onun Çerkes Ethem ve Enver Paşa ile irtibatlı olduğu şeklindeki iddialardı. O tarihte yapılan resmî açıklamaya göre, Hacı Sami Kuşçubaşı ve arkadaşları, Mustafa Kemal'e sûikast teşebbüsünde bulunmak maksadıyla Anadolu'ya geçmek istemişler. (TC Tarihi Kronolojisi, TTK Yayınları: 470)

Meselenin iç yüzü ise, halen de aydınlığa kavuşturulmuş değil. Zira, yakın döneme dair resmî tarihin yüzde elliden fazlası yalan ve yanlış bilgiler esas alınarak anlatılıyor. Aynen, “Hilâfetin ilgası” ve "İzmir Sûikastı" meselesinde olduğu gibi... (Bkz: K. Karabekir'in Günlükleri/Hatıraları.)

* * *

Millet Meclis'inde 29 Haziran 1938'de alınan bir kararla, 150'liklerin yurda girişleri her nasılsa serbest bırakıldı. Ne var ki, bu tarihte bir kısmı zaten vefat etmiş durumdaydı. Hayatta olanlardan ise, meselâ Çerkes Ethem, Şeyhülislam Mustafa Sabri Efendi ile Saltanat mensupları ile Hanedan üyesi kimseler, dönemin idaresine duydukları güvensizlik sebebiyle vatanlarına dönmediler, dönemediler.

Osmanlı Hanedanına mensup kimselerin, bilhassa mâsum çocukların ve kadınların Türkiye’ye serbestçe gelmeleri, ancak 1950’li yıllardaki Demokrat Parti hükümetleri zamanında mümkün olabildi. Başbakan Menderes, bu meselenin halli için çok büyük çaba harcadı. Üzerinde hassasiyetle durdu. Hatta, Cumhurbaşkanı Celal Bayar’la da arası açıldı ve bir ara istifanın eşiğine kadar gelindi.

Okunma Sayısı: 3852
YASAL UYARI: Sitemizde yayınlanan haber ve yazıların tüm hakları Yeni Asya Gazetesi'ne aittir. Hiçbir haber veya yazının tamamı, kaynak gösterilse dahi özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan haber veya yazının bir bölümü, alıntılanan haber veya yazıya aktif link verilerek kullanılabilir.

Yorumlar

(*)

(*)

(*)

Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış, Türkçe karakter kullanılmayan ve tamamı büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır. İstendiğinde yasal kurumlara verilebilmesi için IP adresiniz kaydedilmektedir.
  • Ali R. Yardimoglu

    28.5.2019 20:54:49

    ...."vatan haini" dedikleri Enver Pasa, dusman mitralyozu onunde, korkusuz, saklanmadan sehid dusmustur; ve muhalifleri dahil herkes, cesaretine sahiddir.....

  • Abdullah Tunç

    28.5.2019 09:56:15

    Tarihi şahsiyetler ve tarihi olaylar ne zaman doğru yazılacak ve doğru an latılacak? Bu konudaki kafa karışık lıkları ve zıtlıklar ne zaman ortadan kaldırılacak? Doğru tarihle ne zaman yüzleşilecel? Bunlar objektif,tarafsız bir şekilde ortaya konulmadan gerçek barışın,birlik ve beraberliğin,ittihadın sağlanması mümkün değildir.Tarih mil letlerin vicdanıdır derler,sağlam bir vicdana (tarih açısından) sahip olmak için doğru tarihi bilgilere şiddetle ihti yaç vardır.Yanılmıyorsam tarihi yazan larda bunu itiraf ediyor.Doğru,gerçek bir tarihle yüzleşmekten korkmadan, çekinmeden cesaretle tez,anti tez tari hi bilgiler masaya yattırılmalıdır.Bu işin ehilleri bir araya gelmeli,bütün bil gi ve belgeler ortaya koymalı ve böyle ce doğru bir tarih kaynağı oluşturulma lıdır.O zaman çelişkili tarihi bilgilerden kafa karışıklıklardan,çekişme ve kav galardan kurtulur,ortak bir tarihi vicda na ve kültüre sahip oluruz.Birlik ve be raberliğimiz de perçinleşmiş olur.

(*)

Namaz Vakitleri

  • İmsak

  • Güneş

  • Öğle

  • İkindi

  • Akşam

  • Yatsı