"Ümitvar olunuz, şu istikbal inkılâbı içinde en yüksek gür sada İslâm'ın sadası olacaktır."

Piyasalar

Türkiye ile ABD arasında yaşanan krizler (2)

M. Latif SALİHOĞLU
05 Haziran 2019, Çarşamba
(ABD Başkanı Jonhnso ile Türkiye Başbakanı İnönü arasındaki mektup teatisinin devamı)

Nihayet, Bay Başbakan,

En ciddî meseleyi, "Harp mı, sulh mü?" meselesini vazetmiş bulunuyorsunuz. Bu meseleler Türkiye ve Birleşik Devletler arasındaki iki taraflı münasebetlerin çok ötesinde giden meselelerdir bunlar, sadece Türkiye ve Yunanistan arasında bir harbi muhakkak olarak tevlit etmekle kalmayacak, fakat Kıbrıs' a tek taraflı bir müdahalenin doğuracağı, önceden kestirilemeyen neticeler sebebiyle, daha geniş çapta çatışmaya yol açabilecektir.

Sizin Türkiye hükümetinizin başbakanı olarak mesuliyetiniz var, benim de Birleşik Amerika başkanı olarak mesuliyetim mevcuttur. Bu sebeple, en dostane şekilde size şunu bildirmek isterim ki, bizimle yeniden ve en geniş ölçüde istişare etmeksizin böyle bir harekete tevessül etmeyeceğinize dair bana teminat vermediğiniz takdirde, meselenin gizli tutulması hususunda büyükelçi Hare'e vaki talebinizi kabul etmeyecek ve NATO Konseyi ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin acilen toplantıya çağrılmasını istemek mecburiyetinde kalacağım. Bu mesele hakkında sizinle şahsen görüşebilmemizin mümkün olmasını isterdim. Maatteessüf, mevcut anayasa hükümetimizin icabı dolayısıyla, Birleşik Amerika'dan ayrılamamaktayım.

Teferruatlı müzakereler için siz buraya gelebilirseniz, bunu memnuniyetle karşılarım. Genel barış ve Kıbrıs meselesinin akl–ı selimle ve sulh yoluyla halli hususunda sizinle benim çok ağır mesuliyet taşımak olduğumuzu hissediyorum.

Bu itibarla aramızda en geniş ve en samimî istişarelerde bulununcaya kadar sizin ve meslektaşlarınızın tasarladığınız kararı geri bırakmanızı rica ederim.

Saygılarımla, Lyndon B. Jonhnson

* * *

Bu mektuba karşılık, Başbakan İsmet Paşanın 9 Haziran 1964 tarihli cevabı daha da uzun oldu. Kısa bir özeti şudur:

Sayın başkan, 4 Haziran tarihli mesajınızı büyükelçi Hare'in delâletiyle almış bulunuyorum. Kıbrıs'ta garanti antlaşması gereğince ferdî hareket hakkını kullanma kararını arzunuz veçhile talik ettik. Mesajınıza hâkim olduğunu buyurduğunuz açık kalplilik ve dostluk hislerine dayanarak, ben de size cevabımda durumu ve düşündüklerimizi tam bir samimiyetle izaha çalışacağım.

Bay Başkan, 

Mesajınız gerek yazılış tarzı, gerek muhtevası bakımından Amerika ile ittifak münasebetlerinde daima ciddî bir dikkat göstermiş olan Türkiye gibi bir müttefikinize karşı hayal kırıcı olmuş, ittifak münasebetlerine değinen muhtelif konularda önemli görüş ayrılıkları belirmiştir. Gerek bu ayrılıkların, gerek mesajın umumî havasının sadece çok sıkışık bir zamanda acele toplanmış notlara dayanarak yapılmış iyi niyetli bir teşebbüsün telâşından doğmuş hususlardan ibaret olmasını yürekten dilerim. 

Sayın Başkan,

Vazifelerini, haklarını bilen bir millet olarak ittifak manzumesi içinde bulunuyoruz. Kıbrıs dâvâsının antlaşmalara riayet edilmek suretiyle, hallinden başka bir gaye takip etmiyoruz. Yardımcı olursanız, Amerikan milletinin tabiatında bulunan adalet hissini kudretli otoritenizle tatbik ettirirseniz, meselenin halli mümkündür.

Saygılarımla, İsmet İnönü

* * *

İsmet Paşa, bu tarihte darbe sonrası teşekkül etmiş bulunan koalisyon hükümetinin başbakanıydı. Mektupta kullandığı üslûp, Amerika'ya karşı yumuşak, gevşek ve eziklik psikozunu yansıtıyor.

Bununla beraber, birtakım yalan ve uydurmalarla, İsmet Paşanın sert ve dik durduğu yayılmaya çalışılmıştır. Bu yalanlardan biri de, İsmet Paşaya atfedilen "Yeni bir dünya kurulur ve Türkiye de orada yerini bulur" ifadesidir.

Mektubun tamamını bulup okuduk, ancak içinde böyle bir ifadeye rastlayamadık. Demek ki, kasten uydurulmuş bir söz.

Türkiye ile ABD arasındaki münasebetlerin ara ara tekraren kızıştığı günümüzde, mazide olup bitenlerden de haberdar olmak ve bir ders çıkarmak gerekir diye düşünüyoruz. 

Anladığımız kadarıyla, bu iki ülkenin biribiriyle savaşmak ve ciddî şekilde karşı karşıya gelmek gibi bir niyetleri, hesapları yoktur. Sadece ustaca veya acemice yaşanan bazı diplomatik manevralar vardır. Gelişmeleri bu çerçevede değerlendirmek daha rasyonel olur kanaatindeyiz.

Okunma Sayısı: 1955
YASAL UYARI: Sitemizde yayınlanan haber ve yazıların tüm hakları Yeni Asya Gazetesi'ne aittir. Hiçbir haber veya yazının tamamı, kaynak gösterilse dahi özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan haber veya yazının bir bölümü, alıntılanan haber veya yazıya aktif link verilerek kullanılabilir.

Yorumlar

(*)

(*)

(*)

Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış, Türkçe karakter kullanılmayan ve tamamı büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır. İstendiğinde yasal kurumlara verilebilmesi için IP adresiniz kaydedilmektedir.
  • Ali R. Yardimoglu

    5.6.2019 03:43:04

    ..asla msp, mhp, ve chp gibi ideology ve base (tabanla) super guclere mukabele edilmez, edilmemeli, edilemez; suhulet ve zeka ve ahrar fikirle, felegin carkina uygun temayulle, vatandaslarini telef etmeyecek sulh ve positive idarelerle, onlara muamele edilir....

(*)

Namaz Vakitleri

  • İmsak

  • Güneş

  • Öğle

  • İkindi

  • Akşam

  • Yatsı