- Evlâdım siz okuyor musunuz?

- Evet amca

- Şu ağacı okur musunuz?

-…

Bu konuşmadan anlaşılacağı üzere okur yazar olmak, okuma yazma bilmekle ifade edilecek kadar basit bir şey değildir. Okur yazar denildiğinde yüzde doksan altılık bir orandan bahsedilmesine rağmen bu oranın çok azı okumaktadır.. 

Bugünlerde birçok insan yöneticilerimizin okuma alışkanlıklarının olmadığından şikâyet etmektedir. ‘Nasılsanız öyle yönetilirsiniz’ hadisinde ifade edildiği gibi bu durumun asıl müsebbibi bizleriz. “İnsanlar kendi idarecilerinin yolundadır” hadisi de arkadan gelen neslin yöneticileri örnek aldığını ifade etmesi bakımından dikkate değerdir. 

Bediüzzaman bizim üç düşmanımızı; “cehalet, zaruret ve ihtilâf” olarak teşhis etmiştir. Bediüzzaman İstanbul’daki kırk bin hemşehrisinin hamal olduğunu zarurete örnek verirken, “Bu kırk binde kırk nefer mürebbîü’l-efkâr olan gazeteyi bu zaman-ı terakkide okuyamamasıyla müsbittir” diyerek, ihtilâfın kaynağının da cehalet olduğunu tesbit etmiştir.

Bir Fin atasözü ‘Kitaplıklar demokrasinin kaleleridir’ demektedir. Bu mânâyı Bediüzzaman “halk cehaletle hukukunu bilmezse ehl-i hamiyeti dahi müstebit eder” diyerek, despotik rejimlerin müsebbibinin de cehalet olduğuna dikkat çekmektedir.

 Gazete tirajlarının toplamı, nüfusun yaklaşık yüzde dördüne tekabül etse de gazete okuyan sayısı satılan gazete sayısının çok altındadır. Bu cehalet sonucunda zaruretin yanı sıra tehlikeli ihtilâflar meydana gelmektedir.

İhtilâf, istibdat ve zaruret sonucu muasır medeniyetlerin çok gerisinde kalmış durumdayız. Bugün bu açığı kapatmak istiyorsak, Avrupa ülkelerinden on kat daha fazla okumak mecburiyetindeyiz. Zübeyir Ağabeyin ifade ettiği gibi “Okumak bir şeydir, fakat her şey ondan çıkıyor.”

‘Son vasiyetim şudur: Okumak, yine okumak, yine okumak! Sonra, birbirinizin elini sıkı tutmak, ittihat etmek, ittifak âleminde yaşamak!’