Darphane Genel Müdürlüğüne bilgi müracaatımıza gelen: “8 Ağustos 1951 tarih 7879 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1738 sayılı TBMM Kararı uyarınca cumhuriyet altınlarının basımı Darphaneye verilmiştir” cevabı ile Cumhuriyet serisinin basımı söz konusu edilmektedir. Ziynet serisi basımının yasa kay- nağını bilememekteyiz. Yanı sıra Osmanlı altınlarının da.

Düşük ayarlı altınların piyasada basılmasına sevk eden sebepler nelerdir? Darphane tarafından işçilik ücretinin -önceki dönemlerde- yüksek olmasından tutun, basımın geç yapılmasına, sıranın çok olmasına, denetimlerin etkili olmamasına varıncaya kadar olan sebepler, merdivenaltı basımını tahrik eden sebepler arasındadır. Merdiven altı basımın, vergi zayi- atına sebep olmasını ve vatandaşın eline verilen 22 ayar görünümlü çeyrek altının, tam 22 ayar çıkmayıp zarara, dolayısıyla haksızlığa yol açtığını, yaşayanlar bilir. 

Yönetimin ve denetimin boşluk kaldırmayacağı gerçeği, devamlı akılda tutulmalıdır. Devletin el atmadığı konulardan doğan boşluk, birileri tarafından doldurulur. Bugün artık bunların önemli bir kısmı düzeltildi.

İşte, bu noktada hem vergi zayiatına ve hem de haksızlık ve yanlışlığa mani olmak için Osmanlı altınları grubunun da, Darphane tarafından basılmasını dile getiriyoruz. Yıllardır bunun acı hatırasını yaşa- yarak, zararını hem kuyumcular ve hem de vatandaş olarak çekmekteyiz.

Şu an kuyumcuların pek çoğu piyasadaki Reşat’ın birinci olup olmadığı konusunda yeterli bilgi ve tecrübeye sahip olamayıp, uzman meslektaşlarına danışarak işlem yapmaktadır. Bazıları bunu dahi dikkate almayıp doğrudan alıp satmakta, bir kısmı ise bu işlere hiç girmemektedir.

Reşat altınını kullanmak köklü geleneğimiz arasındadır. Reşat’ı vermeden kızı alamayanlar buna şahittir. Reşat Beşibiryerde altını, boynuna takarak gelini, babasından alan ve üç gün sonrasında o altını satmaya gittiğinde “Bu altının ayarı düşük, sahte altın” sözünü duyduğunda, sorarım size, zarara uğrayan damadın kahrolması, yetkililerin vicdanını sızlatmaz mı?

Darphane, Reşat altınını niçin basmıyor?

Yasa gereği, Osmanlı serisi (Reşat, Hamit vs.) basılamamakta. Gerekçe olarak hangi izah yapılırsa yapılsın, gelişen şartlara göre, duyulan ihtiyaca göre vatandaşın talebi doğru yollarla karşılanmalıdır. Bu vazifenin ana muhatabı devlettir.

Gelin, bu işin çözümü hayırla neticelensin. Devlet eliyle basılan Osmanlı altınları vatandaşın elindeki ayarı şüpheli olanlarıyla birebir değiştirilsin ve bundan bir zarar doğarsa bunu da karşılamak, elbette devletin gücü ile olsun. Devletin karşılayacağı bu zarar kendisine; mazisiyle barışan, milletiyle bütünleşen, kültürüyle şahlanan muazzam bir güven olarak, kâr üstüne kâr olarak döneceği unutulmasın. Bu vesile ile piyasaya bir hareket ve bereket gelir.

4. Parayı ilk bulan Lidyalılar değildir

Eğitim öğretim dönemlerinde verilen bu bilgi doğru ve gerçeği yansıtmamaktadır. Aynı hata Darphane Genel Müdürlüğü Sitesinde, Paranın Tarihi hakkındaki bilgilerde de vardır.

Yusuf Sûresi’nin 20. Âyeti’nde Hz. Yusuf’un (as) birkaç dirheme satıldığı anlatılır. Lidyalılardan en az bin sene önce yaşadığı tahmin edilen Hz. Yusuf’tan (as) öncesi de var. İlk okuma yazma bilenin Sümerler olmadığı, Hz. Âdem olduğu gibi ilk parayı da kullanan il atamız Hz. Âdem’dir (as).1

Dipnot:

1- Mehmet Çetin, İslâm’da Kuyumculuk, s. 398 (Baskı 2018).